Artikelen / 03/05/2024

Het zelfbeeld als transdiagnostische factor

Geen reacties
Lees verder
In de afgelopen jaren is het percentage kinderen en jongeren met mentale gezondheidsproblemen zorgelijk gestegen. In 2022 rapporteerde maar liefst 30% van de jongeren in het voortgezet onderwijs emotionele problemen. Recent Nederlands onderzoek (2023) suggereert dat het zelfbeeld een ‘stoornis’-overstijgende rol speelt, en daarmee een waardevol startpunt voor psychodiagnostiek en ondersteuning kan zijn. In onderstaand onderzoek hebben 753 kinderen van 8 tot 18 jaar de Piers-Harris-3* ingevuld, een nieuwe zelfrapportagelijst over zelfbeeld. De resultaten wijzen uit dat alle groepen kinderen met zelfgerapporteerde stoornissen een lager zelfbeeld hebben dan kinderen zonder dergelijke problemen.

De inhoud van deze pagina is afkomstig van derden en valt niet onder de verantwoordelijkheid van de redactie van De Psycholoog.

Internaliserende stoornissen

Op alle gebieden van het zelfbeeld rapporteerden kinderen met angst- en depressieklachten een lager zelfbeeld dan kinderen zonder deze klachten. Deze verschillen bleken het grootst voor het totale zelfbeeld en de schaal Geluk en tevredenheid. Gekeken naar de inhoud van deze schaal ligt dit grote verschil in lijn der verwachting met de aard van de klachten.

Figuur 1. Structuur Piers-Harris-3

Leerstoornissen

Over het geheel rapporteren ook kinderen en jongeren met dyslexie en dyscalculie een lager zelfbeeld dan kinderen zonder leerproblemen. Een groot verschil is zichtbaar op de schaal Intellectueel functioneren. Kinderen met leerproblemen rapporteren een sterk lager vertrouwen in hun intellectuele capaciteiten en in hoe goed zij vinden dat zij presteren op school.

Autismespectrumstoornis

Ook kinderen en jongeren met een autismespectrumstoornis scoren significant lager op alle gebieden van het zelfbeeld (met een klein effect voor de schaal Uiterlijk). De verschillen zijn vooral groot wat betreft de mate van Sociale acceptatie die kinderen met ASS ervaren, de mate van Geluk en tevredenheid die zij rapporteren over zichzelf en het leven, en hun totale zelfbeeld.

ADHD

Onder kinderen en jongeren met ADHD bleek met name een sterk effect voor het totale zelfbeeld, Aangepast gedrag, en in het bijzonder het Intellectueel functioneren. Deze kinderen en jongeren beoordelen zichzelf significant lager als het gaat om hun intellect en functioneren op academisch vlak, net als de mate waarin zij in staat zijn hun gedrag aan te passen aan de verwachtingen vanuit de omgeving. Deze bevindingen benadrukken het belang van het in kaart brengen van het zelfbeeld, maar vooral ook het betrekken van het zelfbeeld bij preventie- en interventiemethoden wanneer wordt gewerkt aan de mentale gezondheid van kinderen en jongeren.

* De Piers-Harris-3 is een nieuwe zelfrapportagelijst over zelfbeeld, voor kinderen en jongeren van 8 t/m 17 jaar. Met actuele, Nederlandse normgegevens. Piers, E. V., Shemmassian, S. K., & Herzberg, D. S. (2024).

Piers-Harris-3 vragenlijst over zelfbeeld van kinderen en jongeren. Hogrefe Uitgevers. (Nederlandse bewerking van de Piers-Harris Self Concept Scale, Third Edition)

Meer weten? Klik hier