‘Al van kinds af aan was ik bezig met hoe mensen zich gedragen. Het verbaasde me bijvoorbeeld dat een kind er op school tijdens het kijken van schooltelevisie niet tegen kon als er gepraat werd.
Op mijn veertiende kocht ik mijn eerste psychologieboek, over lichaamstaal. Toen het uit was, bestelde ik gelijk een tweede boek, ditmaal over interacties. Mijn ouders vertelden dat psychologie een studie was. Sindsdien wist ik dat ik het wilde studeren.
Ik ben sociale psychologie gaan doen aan de Universiteit Utrecht, maar de studie viel me tegen, ik werd niet echt uitgedaagd. Ik heb het wel volgehouden. Ik realiseerde me dat psychologische kennis goed in de marketing gebruikt kan worden, dat je met die kennis mensen kunt motiveren een bepaald product te kopen en daarom wilde ik nooit in de marketing gaan werken.
Ik wilde stage lopen bij een bank. Daar werken normaal gesproken geen sociaalpsychologen, maar het leek mij relevant. Het was de tijd van de financiële crisis en dat gaat allemaal over gedrag. Met dat verhaal ben ik naar een bank gestapt en ik kreeg de uitnodiging daar stage te komen lopen. Op de universiteit waren ze niet zo enthousiast, omdat externe stages vaak uitlopen. Daarom zocht ik toch maar een interne stage, maar toen mijn stagebegeleider hoorde over het aanbod, is hij dezelfde dag met me mee naar de bank gegaan om de stage alsnog te regelen. Dat ik ingang had, was uniek.
Ik heb onderzoek gedaan naar financiële besluitvormingsprocessen bij bankiers en studeerde in 2013 af. Bij de bank waren ze enthousiast over mij, ze wilden me voor de bank behouden, maar wisten niet goed welke functie ze me konden geven. Daarom vroegen ze Bart Schutz (sociaal-economisch psycholoog, oprichter van Online Dialogue, voormalig redactielid van De Psycholoog en voorzitter van de werkgroep Sociale en Economische psychologie bij het NIP – GK) om raad. Die appte mij of ik even langs wilde komen. Ik was verbaasd, want ik kende hem niet.
Ik ben met hem gaan praten en in datzelfde gesprek vroeg hij me of ik voor hem wilde komen werken. Ik zou de eerste werknemer in loondienst worden. Het werk ligt voor psychologen bepaald niet voor het oprapen, dus het was een mooie kans. Maar ik vond het ook lastig, want ik wilde dus niet in de marketing werken. Dat heb ik ook tegen Bart gezegd, maar daar zat hij niet mee.
Korte en lange termijn
Via LinkedIn heb ik mensen benaderd van wie ik het vermoeden had dat ze me verder konden helpen, zoals de directeur Communicatie van de Triodosbank. Ze wilden me altijd te woord staan. En door hen ging ik inzien dat je juist impact kunt hebben als je voor bedrijven werkt met andere principes dan die jij hebt. Als je werkt bij een bedrijf waar iedereen het met je eens is, dan is je invloed veel minder.
Bij Online Dialogue kon ik mijn eigen functie een beetje vormgeven. Ik streef ernaar psychologische kennis niet voor marketingdoeleinden in te zetten, maar om grote bedrijven kennis te laten maken met psychologie en de werknemers na te laten denken over wat ze doen en of ze daar eigenlijk wel achter staan.
Zoals een bedrijf dat via zijn website veel doet aan upsale, waarbij je bezoekers verleidt meer te kopen dan ze aanvankelijk van plan waren. Aanvankelijk wilde ik die klant niet, maar ik heb de opdracht omgedraaid. Als ik naar boven haal wat het effect van bepaalde ingrepen is, kan ik er een gesprek over voeren. Ik heb voor deze klant experimenten gedaan en liet zien dat mensen er, door een slimmigheid toe te passen, toe werden verleid iets extra’s te kopen. Maar ook toonde ik aan dat het bedrijf op de korte termijn meer winst maakte, maar op de langere termijn niet, want klanten kwamen minder snel terug. Dat iets op korte termijn winst oplevert, maar dat klanten op lange termijn afhaken, blijkt een heel goed argument te zijn. Dat willen bedrijven niet.
Digitaal experimenteren
Eigenlijk houd ik me op deze manier bezig met duurzaamheid van bedrijven. Veel online bedrijven en sites hebben een verdienmodel met advertenties, zoals Marktplaats en NU.nl. Daar hebben hun klanten last van, dus die nemen een Adblocker, waardoor de advertenties niet meer getoond worden. Zo bijten deze bedrijven op de lange duur in hun eigen staart. Ik kan helpen met uitzoeken hoe ze toch geld kunnen blijven verdienen, zodat consumenten toch naar hun platform blijven komen en niet afhaken.
Dat sociale psychologie in het bedrijfsleven zo’n grote vlucht maakt, komt ook door het digitale experimenteren. Veel bedrijven doen regelmatig tests op hun site, ze verzamelen data, zien veel gebeuren, maar kunnen het niet goed verklaren en weten niet wat het betekent op de lange termijn. Daar kunnen wij mee helpen.
Het gekke is dat menig klant zich aanvankelijk afvraagt wat ze met een psycholoog moeten. Soms moet ik de term ook uit een voorstel weghalen, en vervangen door gedragsexpert of zo. Psycholoog verkoopt gewoon niet, mensen hebben er te veel negatieve associaties mee. Maar van alle adviseurs die langskomen, ben ik wel degene die overblijft.
Dat psychologen het management van grote bedrijven kunnen adviseren over hoe ze hun innovatie en bedrijfsvoering kunnen inrichten, is bijzonder. En zo is mijn mening gedraaid van: ik wil niet in de marketing werken, naar: juist als psycholoog kun je een grote impact hebben op bedrijven.’
Op 17 januari 2019 was Eline te gast bij het NIP voor de NIP-Up borrel, waarin ze vakgenoten vertelde over haar werk. Lees er hier over, en kijk hier het filmpje
Fotografie: Marieke Wijntjes
