Francien Engelhard en Helen Bakker, beiden betrokken bij het programma respectievelijk vanuit hun rol als lid van het algemeen bestuur van het NIP en als hoofdopleider Kind & Jeugd(K&J), leggen uit waarom er een nieuwe beroepenstructuur komt en hoe zij de toekomst voor zich zien.
Waarom komt er ook al weer een nieuwe beroepenstructuur?
Engelhard: ‘De huidige structuur is ingewikkeld. Er zijn veel verschillende beroepen, specialismen, registraties en doorstroommogelijkheden. Als professional zie je nauwelijks de bomen door het bos nog. De nieuwe beroepenstructuur voor de BIG-beroepen is eenvoudiger, de doorstroom van opleiding naar beroep wordt logischer. Daardoor kunnen we de kwaliteit van de opleidingen en beroepsbeoefenaars beter borgen.’
Bakker: ‘Voor verwijzers en vooral voor cliënten is het nu al helemaal onduidelijk bij wie je voor welke hulp moet zijn.’
Wat gaat er persoonlijk voor jullie veranderen?
Bakker: ‘Ik werk onder meer als universitair hoofddocent bij ontwikkelingspsychologie aan de Universiteit Utrecht en ik ben docent en hoofdopleider van de postmasteropleiding tot schoolpsycholoog en binnen het scholingstraject K&J. In mijn werk gaat er dus heel veel veranderen. Het beroep Kinder- en Jeugdpsycholoog, waarvoor ik studenten en psychologen opleid, gaat verdwijnen. Ze worden straks opgeleid tot gz-psycholoog generalist, dus minder specifiek gericht op kinderen en jeugdigen.
Over de positie van de opleiding tot schoolpsycholoog zijn we aan het nadenken. Niet alle psychologen die straks in het kinder- en jeugdveld willen werken, zullen via het traject tot gz-psycholoog-generalist opgeleid worden. Ik weet dus nog niet zo goed hoe mijn werkzaamheden er wat betreft opleiden uitgaan zien, misschien ontstaan er weer allerlei nieuwe dingen waar ik me mee bezig mag gaan houden. Verder ben ik straks geen Kinder- en Jeugdpsycholoog NIP meer, maar gz-psycholoog generalist.’
Engelhard: ‘Ik werk als inhoudelijk directeur bij Parlan Jeugdhulp en ben daar praktijkopleider. Er Meer psychologen zullen een beroep op de opleiding gaan doen, het zou fijn zijn als de capaciteit omhooggaat. Dat vergt om aanpassingen in praktijk-instellingen. Daarnaast, al heeft dat officieel met het programma APV (adaptieve psychologische vervolgopleidingen, red.) te maken dat hier eigenlijk niet los van te zien is, willen we graag dat masterpsychologen direct na hun master aan de opleiding tot gz-psycholoog-generalist kunnen beginnen. Dat betekent dat er psychologen met minder werkervaring – nu is dat gemiddeld zeven jaar – met de opleiding zullen starten. Volgens mij een goed idee, maar dat betekent wel dat je als organisatie andere verwachtingen kan hebben van psychologen in opleiding.’
Hoe gaat het straks uitzien?
Engelhard: ‘Er komen straks duidelijkere verschillen tussen beroepen, bijvoorbeeld tussen de gz-psycholoog-generalist en orthopedagoog-generalist. Dat kan voor sommige professionals vervelend zijn. Mogelijk was je als pedagoog van plan de gz-opleiding te gaan volgen en kan dat straks niet meer, ik snap dat dit onrust veroorzaakt. Uiteindelijk zal duidelijker worden wat zorgprofessionals van elkaar kunnen verwachten waardoor je beter kunt samenwerken. Daardoor is het een verrijking voor de zorg. Het is eigenlijk best onlogisch om twee BIG-beroepen te hebben waarvoor je beide of psychologie of pedagiek gedaan kon hebben. Het is logischer dat nu twee opleidingen ook leiden tot twee BIG-beroepen.’
Bakker: ‘Ik kan me heel goed voorstellen dat studenten pedagogiek of beginnend orthopedagogen even moeten slikken. Zelf heb ik ook even moeten slikken, mijn beroep (K&J-psycholoog) wordt opgeheven. Toch denk ik dat het geheel er beter van wordt. In ieder geval over een jaar of vijf, tien. Nu komt er in de opleiding pedagogiek veel psychologie aan bod zodat studenten de opleiding tot gz-psycholoog kunnen volgen, een deel van die onderwijsruimte kan straks weer echt aan pedagogiek worden gewijd. Straks kunnen ze écht orthopedagoog worden. Daardoor staan ze sterker en kunnen we cliënten ook een breder palet aan passende zorg bieden.’
Waar kijken jullie verder naar uit?
Engelhard: ‘Mijn hoop voor de toekomst is dat gz-psycholoog-generalisten en orthopedagoog- generalisten straks op niveau aan het werk zijn en vanuit verschillende invalshoeken naar het werk kunnen kijken. Samen kun je dan een compleet beeld maken en elkaar ook uitdagen. Denk aan kinderen die angstig zijn of met trauma kampen en waarin iets in de gezinssituatie speelt, ze wonen bijvoorbeeld niet thuis of hebben woonbegeleiding nodig. Die zou je psychologisch willen behandelen en je wilt de woonsituatie verbeteren. Volgens mij heb je dan professionals nodig de én naar het geheel kunnen kijken én elkaar vanuit verschillende perspectieven kunnen aanvullen of stevig in gesprek kunnen gaan: gaan we eerst behandelen of eerst naar de gezinssituatie kijken? Als er in de opleiding tot psycholoog en orthopedagoog meer aandacht voor de verschillende invalshoeken komt, bevordert dat volgens mij de deskundigheid.’
Bakker: ‘Eens. In het jeugdveld worden de beroepen orthopedagoog en gz-psycholoog nu vaak als uitwisselbaar gezien. Daarnaast kijk ik er als ontwikkelingspsycholoog naar uit naar dat het beroep gz-psycholoog-generalist meer gericht is op ontwikkeling en levensloop. Dat is een meerwaarde, een verbetering. Daarnaast hoop ik, in combinatie met het programma APV, dat meer psychologen zullen doorstromen naar een specialisme, of sneller.’
Engelhard: ‘Er gaan veel dingen veranderen, daarvoor moet er een flinke klus geklaard worden, de opleidingen moeten aangepast worden, de competenties voor psychologen, voor praktijkopleiders zal het er anders uit gaan zien. Het wordt straks een stuk helderder, en daar doen we het voor.’
De nieuwe beroepenstructuur
Het Programma Beroepenstructuur Psychologische Zorg (van het NIP en de NVP) gaat over de psychologische beroepen die geregeld zijn in de wet BIG. Het beroep gz-psycholoog en Kinder- en Jeugdpsycholoog NIP wordt samengevoegd tot het nieuwe basisberoep gezondheidszorgpsycholoog-generalist. Die opleiding kan straks alleen nog gevolgd worden vanuit een masteropleiding psychologie. Het specialisme klinisch psycholoog en het basisberoep psychotherapeut worden daarnaast samengevoegd tot het specialisme klinisch psycholoog-psychotherapeut. Daarnaast wordt er een landelijk overzichtsregister (portaal) gevormd voor BIG-geregistreerde psychologen waarin aantekeningen en specifieke deskundigheid zicht – baar zijn. De nieuwe beroepenstructuur gaat naar verwachting in vanaf januari 2025. Meer weten? Kijk op psynip.nl/beroepenstructuur
Beeld: Maureen Mijne
Heeft gereageerd op:
Wat verdrietig, dat twee psychologen er voor pleiten om van de psycholoog en de pedagoog twee aparte beroepen te maken. In de afgelopen decennia hebben we gezien hoe belangrijk het is dat de ontwikkelingspsychologie en de pedagogiek naar elkaar toe gegroeid zijn. Bij de ontwikkelingspsychologie lag het accent lang op de individuele ontwikkeling. Bij de pedagogiek lag het accent lang op het gezin en opvoeding. Steeds vaker kwam het besef dat je natuurlijk het beste individuele ontwikkeling in de context van het gezin kunt bekijken. De disciplines zijn steeds meer naar elkaar toe gegroeid, en daar is ook de psychiatrie en de biologie bij gekomen. De psychologie en de pedagogiek “ontvlechten” is de klok terugdraaien. Ik zou (als psycholoog) veel liever toewerken naar het verder integreren van deze disciplines. Waarom gaan we niet juist deze twee beroepsverenigingen samenvoegen? In sommige landen bestaat er niet eens een onderscheid tussen psychologen en pedagogen. Laten we het belang van het kind en het gezin centraal stellen, en niet het belang van de organisaties. We hebben behoefte aan zoveel mogelijk goed opgeleide professionals, die zowel naar het individu als naar het gezin kunnen kijken, en die niet – zoals hierboven gesuggereerd wordt – voor het gezin naar een collega moeten kijken.