Vragen

Volgens de onlangs overleden psycholoog Nico Frijda is de psychologie ontstaan uit vragen over onze greep op het bestaan en onze plaats in de omgeving. Dat stelt hij in zijn afscheidsrede aan de Universiteit van Amsterdam, waaruit bovenstaand openingscitaat komt (Frijda, 1993). Het is een van de allermooiste psychologieteksten die ik ken, vooral door het soort vragen dat hij stelt. Wat bijvoorbeeld te denken van de ‘toverij van de liefde’, nog zoiets dat ons direct aangaat: ‘Hoe en waarom nestelt een ander individu zich in de hoeken en gaten van het eigen denken en voelen?’
‘Heeft de psychologie wel zin?’, luidt de titel van zijn rede. Ja, concludeert Frijda, de psychologie verandert, beïnvloedt tenminste de wereld. ‘Ze wordt niet beter met de psychologie; ze wordt wel slechter zónder. Ze wordt dommer, ze wordt platter, ze wordt kwetsbaarder voor tirannie. (…) Ze levert een bijdrage tot de waarheid, ze levert een bijdrage tot de instandhouding van menselijke waardigheid, en ze levert