Kennen psychopaten angst? Lang is aangenomen van niet. De afwezigheid van deze basisemotie, ook in situaties waarin de meeste andere mensen wel bang zouden zijn, wordt doorgaans aangevoerd als verklaring voor roekeloos gedrag van mensen met een psychopate stoornis. Amsterdamse en Nijmeegse onderzoekers trekken die verklaring nu in twijfel. Zij concluderen na grootschalig literatuuronderzoek dat psychopaten wel degelijk subjectieve angstervaringen kennen, maar dat hun sensor voor gevaar betrekkelijk zwak ontwikkeld is. Gebruikmakend van de jongste neurowetenschappelijke inzichten over angst ontwikkelden ze een model waarin ze twee hersenmechanismen onderscheiden: het mechanisme dat betrokken is bij het automatisch herkennen van gevaar en het mechanisme dat actief is bij het generen van een bewuste angstervaring. Met behulp van dit model analyseerden ze een veelheid aan theorieën en onderzoeksgegevens over hersenen en gedrag bij angst en psychopathie, om zo meer zicht te krijgen op de relatie tussen angst en psychopathie. Ze stelden vast dat het begrip ‘angst’ in vrijwel alle studies generiek gebruikt wordt, dat wil zeggen niet uitgaat van het in hun model voorgestelde onderscheid. Maak je dat onderscheid wel, dan valt uit de bestudeerde onderzoeken nauwelijks bewijs te destilleren dat psychopathie en angstloosheid samengaan, terwijl op basis van hetzelfde materiaal wel te verdedigen is dat psychopaten niet ontvankelijk zijn voor gevaar en dreiging vaak simpelweg niet opmerken. Recent hersenonderzoek ondersteunt die conclusie: dat wijst uit dat hersengebieden betrokken bij de beleving van angst niet nadrukkelijk minder actief zijn bij psychopathische mensen, terwijl hersengebieden die actief zijn bij gevaarherkenning bij hen wel minder goed functioneren. (EdJ)
Bron: Hoppenbrouwer, S. et al. (2016). Parsing fear: A reassessment of the evidence for fear deficits in psychopathy. Psychological Bulletin, 142(6), 573-600.
