Als een moslimleider afstand neemt van terreurdaden kan dat polarisatie tegengaan, maar ook het idee versterken dat moslims collectief verantwoordelijk zijn voor het handelen van geloofsgenoten – een aanname die de meeste moslimleiders terecht niet zullen onderschrijven. Onderzoekers aan de universiteit van Michigan onderzochten wat het uiten van empathie en verantwoordelijkheid in zulke ‘publieke reacties op verzoek’ teweegbrengen bij niet-moslims. In drie experimenten kregen enkele honderden deelnemers een nieuwsbericht over een binnen- of buitenlandse aanslag te lezen. Steeds werd daarin een moslim of moslimgroepering als schuldige genoemd. Daarnaast werd de (afwijzende) reactie van een moslimleider geciteerd. Die reactie was gemanipuleerd: de leider toonde zich al of niet empathisch of benoemde wel of juist geen verantwoordelijkheid.
De onderzoekers concludeerden op grond van vragenlijsten die ze afnamen bij alle deelnemers dat empathie tonen (vergeleken met het niet tonen daarvan) relatief positieve effecten heeft op het beeld dat niet-moslims van moslims hebben. Waar de geciteerde moslimleider empathie toonde, ging dat samen met meer vertrouwen in diens oprechtheid en in islamitische landgenoten in het algemeen en met relatief weinig steun onder de respondenten voor de aanname dat moslims collectief schuldig zijn aan moslimterreur.
Voor het benoemen van verantwoordelijkheid (versus het niet benoemen daarvan) geldt het tegenovergestelde, concluderen de onderzoekers. Dat gaat samen met een versterkte aanname dat moslims collectief schuldig zijn aan de terreurdaden van individuele moslims en met een afnemend vertrouwen in moslims in het algemeen.
Bron: Lane, D. et al. (2019). Damned if you do, damned if you don’t: Effects of empathy and responsibility in Muslim leaders’ mediated responses to extremist attacks. Media Psychology. doi. org/10.1080/15213269.2019.1584570
