Stel je bent psycholoog en hebt een therapie ontwikkeld om depressie mee te behandelen. Daar wil je graag het predicaat ‘evidence-based’ aan verbinden. Een gerandomiseerd vergelijkend onderzoek ligt dan in de rede. Hoe richt je dat nu zo in dat je de kansen op een gunstige uitkomst optimaliseert? Die vraag stelden samenwerkende onderzoekers uit Nederland (VU), Roemenië en Italië zich. Zij betogen dat daar verschillende methoden voor zijn, die ook werken als je therapie niet effectief is.
Een van de vele suggesties: maak gebruik van de zwakke plekken van gerandomiseerd onderzoek. Zet bijvoorbeeld mensen van wie je verwacht dat ze gunstig zullen reageren op de therapie in de interventiegroep in plaats van in de controlegroep. Ook: tel drop-outs niet mee en kijk exclusief naar proefpersonen die het onderzoek volledig hebben afgemaakt. Een geraffineerde omgang met nulmetingen is voorts een probaat middel om je therapie in een gunstig daglicht te plaatsen: hanteer verschillende en kijk aan het eind welke de gunstige effecten laat zien.
Ook een juiste publicatiestrategie telt. Geen goede effecten gevonden? Publiceer dan niet, maar wacht tot er gunstiger uitkomsten voorhanden zijn die je therapie ‘evidence-based’ maken. Wie dat onethisch vindt, moet maar bedenken dat iedereen het zo doet en dit kennelijk een onder wetenschappers geaccepteerde handelwijze is.
Verontrust dat deze dubieuze adviezen in een wetenschappelijk tijdschrift worden gepubliceerd? U zult gerustgesteld raken door de persoonlijke noot van de auteurs, onderaan. Daar vermelden ze dat hun betoog bedoeld is om te wijzen op praktijken in onderzoek naar de effecten van psychotherapie – praktijken die leiden tot grove overschatting daarvan en die helaas eerder regel dan uitzondering zijn. (EdJ)
Bron: Cuijpers, P. et al. (2016). How to prove that your therapy is effective, even when it is not: a guideline. Epidemiology and Psychiatric Science. doi: 10.1017/S2045796015000864
