Neem woorden als ‘innovatief’, ‘robuust’ of ‘spectaculair’. Of juist termen als ‘inadequaat’, ‘zwak’, of ‘middelmatig’. Amsterdamse en Utrechtse onderzoekers concludeerden op basis van een omvangrijk onderzoek dat medisch wetenschappers dergelijke gekleurde woorden in de afgelopen dertig jaar heel veel vaker zijn gaan gebruiken. De onderzoekers maakten lijsten van positieve, negatieve en neutrale woorden en gingen vervolgens na hoe vaak die voorkomen in abstracts van medische publicaties uit de periode 1974-2014. Dat deden ze met behulp van PubMed: een zoekrobot op het internet die databases met alle belangrijke medische publicaties – artikelen en boeken – doorzoekt.
Hun lexicografische analyse laat een sterke toename zien in het gebruik van positief waarderende termen. Een woord als ‘novel’, in de betekenis van ‘nieuw’ of ‘verrassend’, zal – als de gevonden trend zich voortzet – in het jaar 2123 in elke medische publicatie gebruikt worden om onderzoeksresultaten mee aan te prijzen. Ook het gebruik van diskwalificerende termen groeide, hoewel minder sterk dan dat van de positieve woorden. Het gebruik van neutrale woorden uit het medisch vakgebied zoals ‘bloed’, ‘bot’, ‘ziekte’, ‘experiment’ of ‘interventie’ nam niet toe in de loop van de jaren.
Betekent een en ander dat de medische wetenschap optimistischer of geprononceerder is geworden? De onderzoekers menen van niet en hebben een nuchterder verklaring. Publicatiedruk leidt ertoe dat wetenschappers hun onderzoeksresultaten graag wat aanzetten en minder geneigd zijn te erkennen dat hun geploeter geen statistisch of anderszins significant resultaat heeft opgeleverd. Een verband tussen taal en praktijk dat naar alle waarschijnlijkheid niet uitsluitend voor medisch wetenschappers geldt, maar ook voor – bijvoorbeeld – psychologen. (EdJ)
Bron: Vinkers, C.H. et al. (2015). Use of positive and negative words in scientific PubMed abstracts between 1974 and 2014: retrospective analysis. British Medical Journal. 1doi: http://dx.doi.org/10.1136/bmj.h6467
