De diepere vraag die mij interesseert is: waarom zijn we überhaupt aardig tegen elkaar? Meer wetenschappelijk gesteld: hoe komt pro-sociaal gedrag tot stand? Is individueel pro-sociaal gedrag een reëel verschijnsel, of meer iets voor mooie verhalen over heiligen en helden?
Uit onderzoek blijkt dat er structurele breinverschillen zijn tussen mensen. Altruïstische mensen – mensen die in deze studie waren geselecteerd als diegenen die een nier hadden afgestaan om het leven van een willekeurige persoon te redden – hadden grotere volumes in emotionele breingebieden, de amygdala voor de kenners onder ons, dan mensen uit de controlegroep die de nieren lekker voor zichzelf hadden gehouden. Precies het tegenovergestelde is gevonden bij psychopaten, zij hebben juist een kleinere amygdala. Deze groep is zonder meer slecht in het herkennen van emoties op gezichten, en dat is wel zo makkelijk als je iemand pijn gaat doen. Maar ja, het gaat hier om correlaties. Misschien is het breingebied juist wel groter of kleiner geworden door de eerder vertoonde sociale of antisociale gedragingen.
Een van de grondleggers van de economische wetenschappen, professor Edgeworth (1845-1926) uit Oxford zou zeggen dat pro-sociaal gedrag net als elk ander gedrag voortkomt uit zelfinteresse. ‘The first principle of economics is that every agent is actuated only by self-interest.’ Maar hoe kan dit het heldhaftige gedrag van Mamoudou verklaren, hoor ik u denken. Een antwoord kan zijn dat zelfinteresse veel breder is dan direct persoonlijk gewin. Mensen kunnen bijvoorbeeld persoonlijk waarde beleven aan het tegemoetkomen in andermans behoeftes, altruïsme dus.
Sommige mensen lijken wel heel inlevend te zijn. Zo had ik eens een vriend die mij altijd alles vergaf, wat ik ook fout deed. Ik kwam veel te laat om hem op te pikken voor een feestje, het maakte hem niet uit, hij had fijn tv gekeken. Ik vergat onze eetafspraak, hij had mijn deel lekker de dag erna voor zichzelf opgewarmd. Hij had een leuke vriendin die van dansen hield, maar hij vond dat ze beter samen met mij danste dan met hem. Een onhandige beslissing, zo bleek al snel. Onze vriendschap hield niet lang stand. Mijn schuldgevoel dat ik altijd bij hem in het krijt stond, was te groot om mee om te gaan.
Gelukkig gebeurde met Mamoudou uit Mali wat we allemaal hoopten. Hij krijgt nu de Franse nationaliteit en ook een baan bij de brandweer. Naast het redden van dit jongetje heeft Mamoudou misschien wel iets nog veel groters teweeggebracht. We weten nu allemaal dat heldhaftig gedrag loont.
Hoe dan ook, of u nu een held bent uit altruïsme of uit zelfinteresse, mijn bewondering heeft u.