Slaapapneu bij patiënten met een beroerte

Diagnose, gevolgen en behandeling
04/11/2016
Justine Aaronson, Winnie Hofman, Ben Schmand, Coen van Bennekom
Geen reacties
De Psycholoog 2016-11 Cover
Issue 11

Samenvatting

SLEEP APNEA IN STROKE: DIAGNOSIS, CONSEQUENCES & TREATMENT

J.A. AARONSON, C.A.M. VAN BENNEKOM, W.F. HOFMAN & B.A. SCHMAND

Sleep apnea is a common sleep disorder in stroke patients characterized by repetitive cessations of breathing during sleep. In stroke patients, sleep apnea is often left unrecognized and untreated. The first aim of our study was to evaluate a stepped-diagnostic approach, including a prediction model and nocturnal oximetry, to improve early recognition of sleep apnea during rehabilitation. The second aim was to investigate the effect of sleep apnea and its treatment with continuous positive airway pressure (CPAP) in stroke patients. First, we found that stroke patients with sleep apnea were significantly more impaired on both cognitive and functional status than patients without sleep apnea. Second, CPAP treatment improved cognitive functioning of patients in the domains of attention and executive functioning, while it did not improve the functional status.

1236 Weergaven
2 Downloads
  • Samenvatting
  • Prevalentie
  • Slaapapneu en beroerte
  • Vroege herkenning van slaapapneu bij CVA-patiënten
  • Gevolgen slaapapneu voor het revalidatietraject van CVA-patiënten
  • Effect CPAP-behandeling op cognitief functioneren
  • Effect CPAP-behandeling op revalidatie CVA-patiënten
  • Conclusies en aanbevelingen
  • Literatuurlijst
  • Over de auteur
Log in
Slaapapneu is na slapeloosheid de meest voorkomende slaapstoornis en komt bij tien procent van de mensen voor. Wie aan deze stoornis lijdt, ademt herhaaldelijk niet tijdens zijn of haar slaap. Slaapapneu kan leiden tot niet uitgerust wakker worden, overmatige slaperigheid overdag, hoofdpijn, prikkelbaarheid, somberheid en klachten van geheugen- en concentratieverlies. Justine Aaronson en collega’s gaan in op de diagnose, gevolgen en behandeling bij patiënten die een beroerte hebben gehad.

Slaapapneu is een slaapstoornis waarbij er sprake is van het herhaald optreden van ademstilstanden tijdens de slaap. Deze ademstilstanden worden ook wel apneus genoemd. Slaapapneu gaat gepaard met zuurstofdalingen in het bloed, wat tot een tijdelijk zuurstoftekort en verhoogd koolstofdioxidegehalte leidt.

Er zijn diverse vormen van slaapapneu met verschillende oorzaken. De meest voorkomende vorm is obstructief slaapapneu (OSA), waarbij de apneus worden veroorzaakt door een afsluiting van de luchtweg. Een andere vorm is centraal slaapapneu (CSA). Bij CSA wordt vanuit de hersenen geen prikkel gegeven aan de ademhalingspieren. Ook is een combinatie van beide vormen mogelijk. De ernst van de slaapapneu wordt bepaald door het aantal apneus en gedeeltelijke ademstops (hypopneus) per uur slaap (apneuhypopneu index; AHI), waarbij een onderscheid gemaakt wordt tussen lichte (≥5), matige (≥15) en ernstige slaap apneu (≥30).

In dit artikel, dat zich focust op apneu bij patiënten met een beroerte, zal de overkoepelende term ‘slaapapneu’ worden gebruikt voor alle vormen van matige tot ernstige slaapapneu. Bij referenties

Literatuurlijst

  1. Aaronson, J.A., van Bennekom, C.A.M., Hofman, W.F., van Bezeij. T., van den Aardweg, J.G. et al. (2015). Obstructive sleep apnea is related to impaired cognitive and functional status after stroke. Sleep, 38, 1431-1437.
  2. Aaronson, J.A., van Bezeij, T., van den Aardweg, J.G., van Bennekom, C.A.M. & Hofman, W.F. (2012). Diagnostic accuracy of nocturnal oximetry for detection of sleep apnea syndrome in stroke rehabilitation. Stroke, 43, 2491-2493.
  3. Aaronson, J.A., Hofman, W.H., van Bennekom, C.A.M., van Bezeij, T., van den Aardweg, J.G. et al. (2016). Effects of continuous positive airway pressure on cognitive and functional outcome of stroke patients with obstructive sleep apnea: A randomized controlled trial. Clinical Journal of Sleep Medicine, 12, 533-541.
  4. Aaronson, J.A., Nachtegaal, J., Groet, E., van Bezeij, T., Hofman, W.H. et al. (2014). Can a prediction model combining self-reported symptoms, socio-demographic and clinical features serve as a reliable fi rst screening method for sleep apnea syndrome in stroke patients? Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 95, 747-752.
  5. Aloia, M.S., Arnedt, J.T., Davis, J.D., Riggs, R.L. & Byrd, D. (2004). Neuropsychological sequelae of obstructive sleep apnea-hypopnea syndrome: A critical review. Journal of the International Neuropsychological Society, 10, 772-785.
  6. Bassiri, A.G. & Guilleminault, C. (2000). Clinical features and evaluation of obstructive sleep apnea-hypopnea syndrome. In Kryger, M.H., Roth, T., & Dement, W.C. (Ed.), Principles and practice of sleep medicine – Third Edition (pp. 869–878). Philadelphia: W.B. Saunders Company.
  7. Beebe, D., Groesz, L., Wells, C., Nichols, A. & McGee, K. (2003). The neuropsychological effects of obstructive sleep apnea: A meta-analysis of norm-referenced and case-controlled data. Sleep, 26, 298-307.
  8. Brickenkamp, R. & Zillmer, E. (2012). The d2 Test of Attention. Seattle, WA: Hogrefe & Huber Publishers; 2012.
  9. Bucks, R.S., Willison, J. & Byrne, L. (2000). Location learning test: Manual. Bury St Edmunds, UK: Thames Valley Test Company.
  10. Cherkassky, T., Oksenberg, A., Froom, P. & Ring H. (2003). Sleep-related breathing disorders and rehabilitation outcome of stroke patients: a prospective study. American Journal of Physical Medicine & Rehabilitation, 83, 452–455.
  11. Cote, R., Battista, R., Wolfson, C., Boucher, J., Adam, J. & Hachinski, V. (1989) The Canadian neurological scale validation and reliability assessment. Neurology , 39, 638–643.
  12. Culbertson, C.Q. & Zillmer, E.A. (2001). Tower of London Drexel University (TOL DX): Technical manual. North Tonawanda, NY: Multi-Health Systems Incorporated (MHS).
  13. D’Elia, L.F., Satz, P., Uchiyama, C.L. & White, T. (1994). Color Trails Test 1 & 2. Odessa, FL: Psychological Assessment Resources.
  14. Delis, D.C., Kaplan, E. & Kramer, J.H. (2001). Delis–Kaplan Executive Function System. San Antonio, TX: Psychological Corporation.
  15. Dinges, D.F. & Powell, J.W. Microcomputer analysis of performance on a portable, simple visual RT task during sustained operations. Behavior Research Methods Instrument, 17, 652–655.
  16. Gauthier, L., Dehaut, F. & Joanette, Y. (1989). The Bells test: a quantitative and qualitative test for visual neglect. International Journal of Clinical Neuropsycholy, 11(2), 49-54.
  17. Giles, T.L., Lasserson, T.J., Smith, B.H., White, J., Wright, J. & Cates, C.J. (2006). Continuous positive airways pressure for obstructive sleep apnoea in adults. Cochrane Database Systematic Reviews, 4, 1-107. doi:0.1002/14651858.CD001106.pub2
  18. Goldstein L.B., Bertels, C. & Davis, J.N. (1989). Interrater reliability of the NIH stroke scale. Archives of Neurology, 46, 660–662.
  19. Herscovitch, J. & Broughton, R. (1981). Sensitivity of the Stanford sleepiness scale to the effects of cumulative partial sleep deprivation and recovery oversleeping. Sleep, 4, 83–91.
  20. Johns, M.W. (1991). A new method for measuring daytime sleepiness: the Epworth sleepiness scale. Sleep, 14, 540-545.
  21. Johnson, K.G. & Johnson, D.C. (2010). Frequency of sleep apnea in stroke and TIA patients: A meta-analysis. Journal of Clinical Sleep Medicine, 6, 131–137.
  22. Kaneko, Y., Hajek, V.E., Zivanovic, V., Raboud, J. & Bradley, T.D. (2003). Relationship of sleep apnea to functional capacity and length of hospitalization following stroke. Sleep, 26, 293–297.
  23. Kotzian, S., Stanek, J., Pinter, M., Grossmann, W. & Saletu, M. (2012). Subjective evaluation of sleep apnea is not suÇ cient in stroke rehabilitation. Topics in Stroke Rehabilitation, 19(1), 45-53.
  24. Kylstra, W.A., Aaronson, J.A., Hofman, W.F. & Schmand, B.A. (2013). Neuropsychological functioning after CPAP treatment in obstructive sleep apnea: A meta-analysis. Sleep Medicine Reviews, 17, 341-347.
  25. Luteijn, F. & Barelds, D,P,H. (2004). Groningen Intelligence Test 2 (GIT-2): Manual. Amsterdam, The Netherlands: Harcourt Assessment.
  26. Netzer, N.C., Stoohs, R.A., Netzer, C.M., Clark, K. & Strohl, K.P. (1999). Using the Berlin questionnaire to identify patients at risk for the sleep apnea syndrome. Annals of Internal Medicine, 131, 485-91.
  27. Peppard, P.E., Young, T., Barnet, J.H., Palta, M. et al. (2013). Increased prevalence of sleep-disordered breathing in adults. American Journal of Epidemiology, 177, 1006-1014.
  28. Post, M.W., van de Port, I.G., Kap, B. & Berdenis van Berlekom, S.H. (2009). Development and validation of the Utrecht scale for evaluation of clinical rehabilitation (USER). Clinical Rehabilitation, 23, 909–1017.
  29. Reitan, R.M. & Wolfson, D. (1993). The Halstead-Reitan Neuropsychological Test Battery: Theory and clinical interpretation. Tucson, AZ: Neuropsychology Press.
  30. Rosenthal, L., Gerhardstein, R., Lumley, A., Guido, P., Syron, M.L. & Roth, T. (2000). CPAP therapy in patients with mild OSA: implementation and treatment outcome. Sleep Medicine, 1, 215-220.
  31. Saan, R.J. & Deelman, B.G. (1986). De 15-Woordentests A en B. Een voorlopige handleiding (Intern rapport). Groningen, Nederland: AZG, Afdeling Neuropsychologie.
  32. Straten A. van, Reitsma, J.B., Limburg, M., van den Bos, G.A.M. & de Haan R.J. (2001). Impact of stroke type on survival and functional health. Cerebrovascular Disease,12, 27-33.
  33. Tomfohr, L.M., Hemmen, T., Natarajan, L., Ancoli-Israel, S., Loredo, J.S. et al. (2012). Continuous Positive Airway Pressure for Treatment of Obstructive Sleep Apnea in Stroke Survivors What Do We Really Know? Stroke, 43, 3118-3123.
  34. Vaartjes, I., Koopman, C., van Dis, I., Visseren, F.L.J. & Bots, M.L. (2013). Hart- en vaatziekten in Nederland 2013, cijfers over leefstijl, risicofactoren, ziekte en sterfte. Den Haag, Nederland: Hartstichting.
  35. Vercoulen, J.H., Swanink, C., Fennis, J.F., Galama, J., van der Meer, J.W. & Bleijenberg, G. (1994). Dimensional assessment of chronic fatigue syndrome. Journal of Psychosomatic Research, 38, 383–392.
  36. Visser, P., Hofman, W.F. & Kumar, A. (1979). Sleep and mood: measuring the sleep quality. In: Priest, R.G., Pletscher, A., & Ward, J., (Ed.), Sleep research (pp. 135-145). Baltimore, MD: University Park Press.
  37. Weaver, T.E. & Chasens, E.R. (2007). Continuous positive airway pressure treatment for sleep apnea in older adults. Sleep Medicine Reviews, 11, 99-111.
  38. Wechsler, D.. (1997). Wechsler Adult Intelligence Scale 3rd edition (WAIS-III): Test manual. New York, NY: Psychological Corporation.
  39. Wechsler, D. (2009). WMS-IV: Wechsler Memory Scale-Administration and Scoring Manual. New York, NY: Psychological Corporation.
  40. Yaggi, H. & Mohsenin, V. (2004). Obstructive sleep apnoea and stroke. Lancet Neurology, 3, 333-342.
  41. Young, T., Peppard, P.E. & Gottlieb, D.J. (2002). Epidemiology of obstructive sleep apnea: a population health perspective. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, 165, 1217-1239.
  42. Zigmond, A.S. & Snaith, R. (1983). The hospital anxiety and depression scale. Acta Psychiatrica Scandinavica, 67, 361–370.