Misschien wordt dat onvermogen wel het beste geïllustreerd door de lange lijst achter in het boek van (gedwongen) opnamen, ambulante behandelingen en de karrenvracht aan pillen die Aafje heeft geslikt. Vanaf 1999 tot en met 2011 is Aafje honderden keren behandeld voor suïcidepogingen en diepe snijwonden die ze zichzelf toebracht.
Zes maanden lang luisterde Custers naar de inmiddels 51-jarige moeder van vier kinderen. Het is een onthutsend verslag geworden van een door incest verscheurd leven van een vrouw die pas na de geboorte van haar dochter overspoeld wordt door herbelevingen. Vanaf dat moment beheersen stemmen, angst en zelfbeschadiging Aafjes leven, en vangt haar eindeloze zoektocht naar de juiste behandeling aan. In plaats van hulp bezorgt de weinig empathische hulpverlening Aafje echter een tweede trauma. Soms zit ze weken opgesloten in de isoleer vanwege personeelsgebrek en ook wordt ze op de Spoedeisende Hulp zonder verdoving gehecht onder het mom van ‘eigen schuld, dikke bult’. Maar Aafje vindt het nog wel het ergste dat behandelaren niet willen of durven toegeven dat ze zich geen raad weten met haar jeugdtrauma’s.
Gelukkig laat het boek ook zien wat wel werkt, namelijk een opmerkelijke therapie van traumatherapeute Katharina. Zij gelooft in Aafje, accepteert haar suïcidepogingen en zelfbeschadiging, maar houdt haar ook een spiegel voor. Katharina’s methode om Aafje de regie over haar stemmen te geven, is even onorthodox als doeltreffend: Aafje krast letterlijk de stemmen een voor een op een vel papier weg, en zo verdwijnt zelfs haar vaders stem uit haar hoofd. Na twaalf jaar psychiatrie blijkt ze in staat zich te ontwikkelen tot iemand die weer zin geeft aan haar leven.
Aafje is onmiskenbaar een aanklacht tegen de psychiatrie, die er maar niet in lijkt te slagen met zelfbeschadiging om te gaan. Hoewel het een goed gedocumenteerd boek is, is het de vraag of het aanzet tot betere hulp. Custers’ pogingen tot een weerwoord strandden nagenoeg allemaal, met als gevolg dat het boek weggezet kan worden als eenzijdig en anekdotisch. En dat verdient Aafje niet.
Aafje.
Door: P. Custers (2013).
Landelijke Stichting Zelfbeschadiging/Boekenplan, 196 p.
