Waarde collega, beste Carsten,
Voor zover ik weet hebben wij elkaar tijdens mijn aardse bestaan nooit ontmoet. Jouw opkomst in ons geliefde vak viel samen met mijn tumultueuze en, volgens sommigen, gênante neergang. Maar de tijd heelt alle wonden en het gaat weer goed met me. Herinner jij je nog mijn Wolfsklem, of Tranen van de Krokodil? Was je fan van mijn wekelijkse Signalementen in de Volkskrant? Onlangs nog arriveerde Jaap Rabbie hier, op de Afdeling Psychologische Overpeinzingen. Hij doet je de hartelijke groeten. Hij wees me erop dat ook jij nu columns schrijft. Voor De Psycholoog nog wel. Chapeau, amice, jij komt er wel!
Carsten, ik schrijf je natuurlijk niet zomaar. Het is mij opgevallen dat jullie de laatste jaren een beetje van het padje zijn geraakt. Plagiaat, niet-repliceerbare priming-onderzoekjes, ruzie over DSM-5, hand- en spandiensten voor de CIA. Jullie hebben zelfs een paar echte fraudeurs ontmaskerd. Pieter Drenth heeft er z’n handen vol aan zag ik, en Pim Levelt vindt het allemaal slodderwetenschap. Dan denk ik, laat die mannen gewoon lekker van hun pensioen genieten.
Enfin, nu is het NIP dus op zoek naar het Geweten van de Psychologie. Ze heeft er zelfs een heel congres aan gewijd. Dat is een beetje de standaardreactie geworden, de laatste tijd. Als er iets misgaat, roepen jullie direct om meer toezicht en scherpere controle. Politiek Den Haag doet niet anders en nu begint het NIP ook al. Het baart me enige zorgen. Dat getut over het Geweten van de Psychologie riekt mij te veel naar een soort toezichtsorgaan. Meer Superego, meer System II, meer Prefrontale Cortex, alles wat jullie krokodillenbrein maar enigszins in toom houdt.
Bovendien werkt het niet, zo’n Geweten. Herinneren jullie je mijn Wet van Vroon dan niet: Hoe Meer Regels, Hoe Meer Vlegels? Hebben jullie niet zelf ontdekt dat mensen stoppen met nadenken zodra jullie toezicht invoeren? Waren jullie het niet zelf, die ontdekten dat mensen hun prefrontale cortex dan vooral gebruiken om die toezichthouders tevreden te stellen? En dat ze niet langer zelf nadenken, dat ze hun morele kompas overboord gooien, en hun collega’s in hun ethische sop laten gaarkoken? Zou dat niet net zo gaan als je Het Geweten invoert?
Juist ja, ik ben bang dat als jullie het Geweten van de Psychologie invoeren, het geweten van de psycholoog wordt gewist. En met zo’n gewist geweten krijgen jullie alleen maar meer slodderwetenschap, rommelige diagnostiek, en Emile Ratelbandachtige adviseurs. Precies, hoe meer regels, hoe meer vlegels!
Carsten, zou je de goegemeente daar willen vertellen dat jullie echt beter af zijn zonder een Geweten? Laat ieder naar zichzelf kijken zoals ze naar de ander kijken. Houd elkaar lekker scherp en vertrouw een beetje op dat zelfreinigend vermogen van jullie. Dan komt het best wel weer goed met ons mooie vak. Tijd heelt alle wonden.
Met hemelse groet,
Piet Vroon