Sinds 1985 publiceert Jack van Minden zelfhulpboeken voor sollicitanten. Het begon met Alles over psychologische tests en eindigt voorlopig met De assessment trainer. In dit laatste boek gooit de auteur zijn lezers in het diepe. Uitleg en toelichting blijven tot een minimum beperkt: bijna alle aandacht gaat uit naar oefeningen en instructies. Van Minden ordent talrijke opgaven in zes categorieën: postbak, schriftelijke opdrachten, rollenspel, analyse/presentatie, groepsopdracht, en ‘interview en doe-opdracht’. Per categorie geeft de auteur steeds enkele aanwijzingen, maar die blijven beperkt tot algemene formuleringen, zoals (bij rollenspel): ‘Vermijd onderdanigheid of dominant gedrag. Spreek op voet van gelijkheid met elkaar.’ Verder vertelt Van Minden welke competenties bij een opdracht in het spel zijn, maar hij vertelt niet wat dit in de praktijk precies betekent.
Wel adviseert hij zijn lezers om anderen in te schakelen. Oefenen doe je niet alleen. Een rollenspel, bijvoorbeeld, vraagt om hinderlijke tegenspelers; een mondelinge presentatie gedijt het beste als er een luisterend oor in de buurt is. Ook is het erg lastig om groepsopdrachten in je eentje uit te voeren. Voor al die tegenspelers opende Van Minden een website. Wie alle bladzijden op de website print, verdrinkt in een stapel papier: instructies, een enorme lijst met mogelijke competenties, scoringsformulieren, onderwerpen voor een nabespreking.
Wie de oefeningen uit het boek goed wil uitvoeren, raakt in tijdnood. Onbezoldigde tegenspelers zullen snel afhaken, want met dit boek en deze bijlagen kun je een eeuwigheid bezig blijven. Hoe kan bijvoorbeeld een sollicitant ontdekken wat in een bepaalde situatie precies gevraagd zal worden? Op die vraag geeft dit boek geen antwoord; het blijft een gok. Er speelt nog een ander probleem. Succesvol oefenen hangt hier af van de competentie van tegenspelers. Die tegenspelers beschikken weliswaar over formulieren waarop ze iemands competenties kunnen scoren, maar er is geen garantie dat iedereen dit zomaar kan. Alle competenties zijn zo ruim gedefinieerd, dat elke beoordelaar daar een eigen invulling aan kan geven. Het lijkt mij dat oefeningen pas echt resultaat opleveren als tegenspelers en beoordelaars behoorlijk zijn geschoold. Lezers van dit boek zullen op zoek moeten naar professionals die zich goed laten betalen voor hun tijdrovende werk als tegenspeler. Voor hetzelfde geld kunnen ze natuurlijk ook een training volgen om bepaalde vaardigheden te ontwikkelen die ze in de rest van hun leven goed kunnen gebruiken.
De assessment trainer ben ik eerst gewoon als boek gaan lezen. Toen ik het uit had, was ik blij dat ik voorlopig naar geen enkele functie hoef te solliciteren. Een assessment? Daar kom ik nóóit doorheen. Te moeilijk om me in te oefenen; teveel zaken waar je tegelijk op moet letten. Van Minden confronteert zijn lezers met een doolhof waarin ze gemakkelijk vast komen te zitten. Wie dit boek met succes wil gebruiken, moet er snel doorheen bladeren om een globaal idee te krijgen van assessment. Verder is het zinvol om in de praktijk gewoon te laten zien wat je kunt.
