Emma Nieuwehuis is redacteur op een literaire uitgeverij. Ze is bezig aan haar laatste werkdag voor de vakantie als de psychiatrische roman PAAZ begint. Haar omgeving vindt dat ze vakantie nodig heeft, zelf begrijpt ze niet zo waarom. Wel wordt ze zuigend moe van het schrijven van een mailtje. Een week later wordt ze met spoed opgenomen op de PAAZ. Dat kan ze evenmin volgen. Haar zelfmoordplannen waren vergevorderd, maar het is voorkomen. Dus wat is het probleem? Ze wil al haar hele leven dood, maar dat wil toch iedereen?
Schrijfster Myrthe van der Meer is zelf een paar maanden opgenomen geweest, haar ervaringen schrijft ze in PAAZ van zich af. ‘Voskuil-achtig’ is het in de pers genoemd: minutieus en feitelijk, zonder interpretaties te geven. Het verhaal is ontroerend en geestig tegelijk. Ontroerend door de eenzaamheid van Emma, haar zelfmoordgedachten, het contact met haar medepatiënten en hulpverleners, hoe ze mensen troost.
Ook de vele gedachtekronkels zijn geestig. Als Emma haar psycholoog vertelt dat ze zich bij mensen nooit op haar gemak voelt, brengt de psycholoog er tegenin dat ze zich toch wel prettig voelt bij haar vriend Sergei. ‘O, maar dat is anders,’ antwoordt Emma. ‘Ik zie Sergei ook niet echt als een mens, maar meer als een huisdier. Een soort pony. Natuurlijk voel ik me daarbij op mijn gemak.’ In plaats van het vreemd te vinden, reageert de psycholoog pragmatisch. ‘Waarom zie je andere mensen dan niet ook niet als pony’s? Ik bedoel, als het voor jou werkt.’
In tegenstelling tot veel boeken van ex-psychiatrische patiënten is PAAZ geen klaagzang over psychiatrische ziekenhuizen en behandelaars. Emma begrijpt ook wel dat het niet te gezellig moet worden op de afdeling, anders wil niemand er meer weg. En behandelaars zijn ook maar mensen, ze doen hun best. Een mooi inkijkje in het hoofd van iemand die in de war is en in de PAAZ. En verder gewoon een leuk, lezenswaardig, verdrietig én geestig boek. Een aanrader.
Drs. Geertje Kindermans is psycholoog en schrijvend redacteur van De Psycholoog.
E-mail: geertje@psynip.nl.
