Goed nieuws voor wie afgelopen najaar Kijken in de ziel – psychiaters over hun vak en over zichzelf gemist heeft: de serie is op dvd uitgekomen. Documentairemaker Coen Verbraak interviewt twaalf toonaangevende psychiaters en psychotherapeuten over het vak en over zichzelf. De volgende thema‘s komen aan bod: ‘In therapie’, ‘emoties’, ‘kinderjaren’, ‘pillen of praten?’, ‘depressie’ en ‘de psychiater’.
In een gesprek dat aan een therapiesessie doet denken, vraagt Verbraak de geïnterviewden het hemd van het lijf. Wanneer het over het vak gaat, antwoorden ze uiterst genuanceerd en informatief op zijn vragen. De gesprekken zijn bijna intiem te noemen, je raakt betrokken, verbonden met de therapeuten, je gaat ze aardig, eng, irritant of uiterst merkwaardig vinden, maar bovenal gewoon mensen. De geleerden lijken te zijn geselecteerd op hun bekendheid en deskundigheid, maar ook op hun meningen, die soms omstreden zijn en flink uiteen lopen.
Dat is ook een van de belangrijkste conclusies die uit de serie naar voren komt: de psychiatrie is een boeiend vak dat volop in ontwikkeling is, maar er is nog zoveel dat we niet weten en waarover geen consensus bestaat. Verbraak stelt vragen die voor menig therapeut of patiënt herkenbaar zijn: ‘hoe ga je om met suïcide?’, ‘wat doe je als een patiënt verliefd op je wordt’, of erger nog ‘jij op hem of haar?’, ‘is iemand met een belaste voorgeschiedenis voorgoed “verpest”?’, en ‘wat doe je als je zelf met ellende geconfronteerd wordt, los je dat dan gemakkelijker op door je vakkennis, of zoek je hulp?’
De tweede, en naar mijn mening belangrijkste conclusie van de serie, is dat de ‘klik’ met de therapeut het allerbelangrijkst is. Zoals Carl Rogers al lang geleden schreef, zijn het de a-specifieke factoren, waarvan de belangrijkste de therapeut-patiëntrelatie is, die bepalend zijn voor het slagen van een behandeling.
In dit geval is Verbraak de empatische interviewer die een prachtige serie aflevert. Als hij geen documentairemaker zou zijn geworden, was hij waarschijnlijk een goede therapeut geweest.
Mw. drs. A. Roeden is gz-psycholoog en publiciste
