Een zoektocht naar een recent Nederlandstalig boek waarin een brede waaier aan psychopathologie wordt besproken, levert verrassend weinig resultaat op. In 2007 verscheen het gereviseerde boek Klinische Psychologie van Van der Molen, Perreijn en Van den Hout en in 2008 het gereviseerde boek Handboek Psychopathologie van Hoogduin, Vandereycken en Hoogduin. Onlangs is het Basisboek Psychopathologie verschenen dat aandacht besteedt aan verscheidene stoornissen in de kindertijd, adolescentie en volwassenheid. Het boek is geredigeerd door Ingmar Franken, Peter Muris en Damiaan Denys, hoogleraren uit respectievelijk Rotterdam, Maastricht en Amsterdam.
Op de kaft van het boek wordt aangegeven dat het boek geschikt is voor het basiscurriculum hbo en wo, evenals voor het postdoctoraal onderwijs. De indeling van het boek volgt grotendeels de indeling van het diagnostisch handboek dsm-ivtr. Het boek telt in totaal 48 hoofdstukken. In elk hoofdstuk besteden Nederlandse en Vlaamse experts in detail aandacht aan één van de psychische stoornissen. Ieder hoofdstuk is hetzelfde opgebouwd. Eerst wordt er een beschrijving gegeven van de kenmerken en diagnostische criteria, gevolgd door epidemiologische gegevens. Daarna wordt inzicht geboden in de differentiaaldiagnostiek, de comorbiditeit en het beloop van de stoornis. Vervolgens worden etiologische factoren besproken, waarbij zowel aandacht is voor biologische factoren als voor psychologische en omgevingsfactoren. De volgende twee onderdelen gaan dieper in op de diagnostiek en behandeling. Tenslotte wordt stilgestaan bij toekomstige ontwikkelingen, waarbij ondermeer een blik wordt geworpen op de wijzigingen in de dsm-5 voor de betreffende stoornissen. Ieder hoofdstuk bevat casussen en kaders.
Meerwaarde
Het nieuwe Basisboek Psychopathologie is een aanwinst voor (postdoctorale) studenten psychologie. Doordat het boek veel dsm-iv-tr-stoornissen bevat, worden ook stoornissen onder de loep genomen die in veel andere boeken over het hoofd gezien worden. Zo worden de drie clusters van persoonlijkheidsstoornissen in aparte hoofdstukken beschreven. Ook behandelt het boek voedingsproblemen tijdens de kindertijd, terwijl in de meeste handboeken alleen aandacht uitgaat naar de typische eetstoornissen, zoals anorexia.
Daarnaast geeft het gebruik van casussen, recent onderzoek en illustraties het boek meerwaarde. Het gebruik van casussen, tabellen en mijlpaalonderzoeken komt ondermeer goed tot uiting in het hoofdstuk over de separatieangststoornis. Het gebruik van illustraties wordt mooi ingezet in het hoofdstuk over bipolaire stoornissen, waar duidelijk het onderscheid tussen de hoofdtypen van de bipolaire stoornissen visueel afgebeeld staat. Bovendien besteedt het huidige boek veel aandacht aan biologische factoren naast psychologische factoren.
Hoewel het boek een prachtig overzicht geeft van verschillende vormen van psychopathologie, zijn er ook punten die voor verbetering vatbaar zijn. Zo ontbreekt een inleidend hoofdstuk. Voor een basisboek, dat zich ook richt op bacheloropleidingen hbo en wo, is een goede inkadering essentieel. Een inleidend hoofdstuk had onder meer (kort) aandacht kunnen besteden aan algemene theorieën over psychopathologie, diagnostiek van psychische klachten en belangrijke behandelvormen. Verder had een inleidende tekst kunnen voorzien in een verantwoording voor het feit dat bepaalde (groepen) stoornissen relatief beperkt besproken worden. In het hoofdstuk over psychotische stoornissen bijvoorbeeld, wordt schizofrenie in de spotlight gezet, terwijl andere psychotische stoornissen slechts zijdelings aandacht krijgen. Ook worden bepaalde dsm-iv-tr-stoornissen, zoals de aanpassingsstoornis, geheel niet beschreven. Tot slot had de redactie in een inleidend hoofdstuk de belangrijkste stoornis overstijgende wijzigingen in de dsm-5 kunnen bespreken.
Het individueel onder de loep nemen van verscheidene stoornissen is positief, maar heeft ook een keerzijde. Zo wordt er evenveel aandacht besteed aan stoornissen waar veel wetenschappelijk onderzoek naar is gedaan als aan stoornissen die minder vaak voorkomen en minder goed zijn onderzocht. In dit licht hadden de stoornissen in de impulsbeheersing bijvoorbeeld beperkter toegelicht mogen worden. Tenslotte is het bij bepaalde hoofdstukken verwarrend dat de inhoud van het boek gebaseerd is op de dsm-iv-tr en er alleen een korte vooruitziende blik op de dsm-5 geworpen wordt. De lezer blijft met name verward achter bij stoornissen waarbij veel gewijzigd zal worden in het nieuwe diagnostische handboek dsm-5, zoals autisme en persoonlijkheidsstoornissen. Het is te hopen dat er gauw een nieuwe editie van het boek komt die gebaseerd is op de dsm-5.
Samenvattend bevat dit basisboek een prachtig overzicht van de verschillende vormen van psychopathologie, zowel bij volwassenen, als bij kinderen en adolescenten. De combinatie van de geboden recente wetenschappelijke inzichten, praktische casussen en aandacht voor biologische factoren naast psychosociale factoren, maakt dit een zeer aantrekkelijk boek over psychopathologie.
Dr. E. Simon is als UD werkzaam bij de afdeling klinische psychologie van de Open Universiteit. Dr. A.E.R. Bos is als UHD werkzaam bij dezelfde afdeling en universiteit. Email: Ellin.simon@ou.nl en Arjan.Bos@ou.nl.
