Na bijna twee maanden radiostilte rond de formatie knetterde het al snel weer ouderwets gezellig in de vaderlandse ether. Het nieuwe polderen bleek een gedrocht te hebben opgeleverd dat nog voor het in de Kamer verdedigd zou worden al weer schielijk werd ingetrokken.
Dat nieuwe polderen was een idee van Wouter Bos, die een boekje had gelezen over een gepatenteerde methode om bij echtscheidingen tot een eerlijke verdeling van inboedels te komen. Beide partijen zeggen hoeveel
waarde ze aan de verschillende zaken hechten en dankzij een simpel rekentrucje wordt gezorgd dat beide partijen evenveel krijgen.
Aanvankelijk roemde iedereen deze verfrissende aanpak. Een formatie opvatten als een echtscheiding, dat was niet eerder vertoond. Geen slappe compromissen, maar uitruilen en kordaat keuzes maken. Waarvan Balkenende droomde, dat leek Bos voor elkaar te krijgen: een nieuwe voc-mentaliteit gloorde. Hijzelf was na de formatie helemaal in de stemming en schamperde triomfantelijk over onzinnige speculaties door de buitenwereld – die dacht nota bene dat het nodig was geweest om meerdere opties door te rekenen. Alsof we nog met Polderen 1.0 bezig waren.
De deceptie was dan ook groot toen de nieuwe polder bij de eerste storm al onderliep. Met name de vvd-stemmer had helemaal niet het gevoel dat er eerlijk was gedeeld. Hoe kon het zo misgaan? Had de methode toch volledig moeten worden toegepast? Of was deze zogenaamde win-winmethode onzinnig? Daar lijkt het wel op. Deze aanpak veronderstelt dat beide partijen weten waarop ze bieden, zeker zijn van hun bieding en na afloop kunnen inpakken en wegwezen voordat iemand zich bedenkt. Echter, een formatie is geen echtscheiding, maar een gedwongen huwelijk. Dan gaat het fout als je ondertussen toch een beetje verliefd wordt op die vrolijke Diederik in zijn strakke pak. Dan vergeet je te overleggen met je achterban en kom je thuis met rotzooi in de bruidsschat waar niemand op zat te wachten.
Neuropsycholoog André Aleman zoekt in Trouw de verklaring elders. De onderhandelaars waren te jong. Hoe jonger, hoe meer witte stofverbindingen in de hersenen en hoe meer van die verbindingen, hoe sneller je denkt. Dat lijkt gunstig, dan hou je tijd over om meer alternatieven door te rekenen, maar zo werkt dat niet. Snel denken is vooral feilbaar denken, zoals Kahneman in zijn recente bestseller uitlegt. Een paar oudere, langzame breinen hadden veel ellende kunnen voorkomen.
Dat wijsheid met de jaren komt, is al vaker geopperd. Of het ook klopte, bleef echter lastig met zekerheid vast te stellen. Nu we de witte stofverbindingen kunnen meten, verdwijnt deze onzekerheid. Ineens wordt ook
duidelijk waarom het in China zo goed gaat. Er zit naar alle waarschijnlijkheid vrijwel geen witte stof meer in die oude breinen in het Politbureau. Ook bij ons moeten de mastodonten maar snel weer uit het vet worden gehaald.