Hoe meer zelfcontrole, hoe beter, daar ging Hugo Alberts (experimenteel psycholoog aan de Universiteit Maastricht) altijd vanuit. Zo blijken kinderen met veel zelfcontrole meer kans op een gunstige schoolcarrière te hebben en minder snel in de criminaliteit te belanden. Maar op een dag las hij een artikel van Leary, Adams en Tate over de schaduwzijde van zelfregulatie. Dit zette alles op losse schroeven. ‘Het artikel legde uit dat zelfcontrole niet altijd zo werkt. Als je je best doet om je gedachten te controleren – je probeert níet aan een witte ijsbeer te denken – dan denk je er juist vaker aan. Ook voor slapen geldt: als je het hard probeert, lukt het niet. En voor mensen die aan de lijn doen, is de kans op overeten groter.’
Het artikel zou een keerpunt in zijn carrière betekenen. ‘Ik ben gaan zoeken naar een methode om met emoties of verlangens om te gaan, die meer rekening hield met de paradoxale kant van zelfcontrole.’ Al snel kwam hij op mindfulness uit.
Zelfcontrole betekent dat je gevoelens of gedachten probeert te controleren door ze bijvoorbeeld weg te drukken, mindfulness werkt anders, dan laat je gedachten, verlangens en gevoelens toe, zonder er gevolg aan te geven. ‘Woede onderdruk je niet, je voelt het en je accepteert het zelfs. De output kan hetzelfde zijn als bij zelfcontrole: je blijft rustig. Maar het proces is anders, in plaats van een automatische reactie creëer je ruimte, er ontstaat keuzevrijheid. Dit betekent vaak dat het gevoel vanzelf wel weer wegvloeit.’
Zelfcontrole kost energie, bleek al uit zijn onderzoek. ‘Als je overdag veel stress moet controleren, heb je ’s avonds meer moeite de chips te laten liggen.’ Alberts heeft inmiddels onderzocht of mindful omgaan met emoties minder energie kost. En dat lijkt er wel op.
Dat ene artikel heeft zijn onderzoek een totaal andere richting op geduwd, maar ook persoonlijk had het gevolgen. ‘Ik ben me in mindfulness gaan verdiepen. Erover lezen is niet voldoende, je moet het zelf ervaren. Ik heb de mindfulnesstraining gevolgd, doe nu de trainersopleiding en ik mediteer regelmatig. Ik zat heel erg in mijn hoofd, dat is veranderd, zo fiets ik heel anders naar mijn werk toe.’
Hij wil overigens niemand een andere leefstijl opdringen. ‘Ik doe onderzoek en in mijn onderzoek zijn de resultaten van mindfulness heel sterk.’
