Lees verder
Uit liefde voor jezelf. Door Gijs Jansen. Zaltbommel: Uitgeverij Thema, 174 p.
Karel Soudijn

Een zelfhulpboek, gebaseerd op Acceptance and Commitment Therapy (ACT). Volgens psycholoog Gijs Jansen is deze benadering heel anders dan alle andere vormen van psychotherapie, omdat het bij ACT niét gaat om vermindering van klachten, maar om het zo slim mogelijk leven met je eigen ellende. Wie het boek uit heeft, ziet nauwelijks verschil. Jansen vertelt bijvoorbeeld dat hij nog steeds bang is om voor een groter publiek op te treden; dankzij ACT heeft hij inmiddels echter talrijke spreekbeurten vervuld, voor goedgevulde zalen. Dit lijkt te betekenen dat zijn vroegere klacht toch een beetje is verdwenen, want zijn spreekangst hindert hem nauwelijks nog.

Op talrijke manieren tracht Jansen ons over te halen vragenlijsten in te vullen en korte oefeningen te doen. Vragenlijsten moeten ons bewustzijn vergroten over wat we willen bereiken en belangrijk vinden. Ze zijn bovendien een hulpmiddel ons in beweging te krijgen. Een van de lijsten bestaat slechts uit de vraag ‘Wat ben jij bereid te doen, boven op wat je al doet?’ De lezer mag op drie blanco regels antwoord geven. We mogen helemaal onszelf blijven, maar we moeten veranderen. Deze paradox tekent het boek. Wie bij Jansen een training volgt, krijgt als opdracht tijdens het douchen een pak yoghurt over het eigen hoofd uit te gieten. Zo leer je over eigen grenzen te springen.

Het is goed dat mensen over verstand beschikken. Vaak worden we daardoor afgeremd. Jansen raadt aan om ons remmende verstand een aparte naam te geven (het zijne noemt hij ‘Harry’) en er vervolgens mee in discussie te gaan. Het debat met je eigen Harry creëert nieuwe gezichtspunten. Dat is althans de bedoeling. Ander voorbeeld: wie ergens heel bang voor is, krijgt als advies de angst in een paar woorden samen te vatten. Vervolgens moet je deze woorden minutenlang uitspreken: heel snel achter elkaar en met een raar stemmetje. Malle herhaling maakt volgens Jansen in elk geval het begrip minder eng. Taalkundige verwringing is een stap op weg naar een beter leven.

Mindfulness is in de mode. Gijs Jansen gaat daarin mee door oefeningen voor te schrijven die hieraan zijn ontleend. Hij maakt het niet moeilijk, maar nodigt ons uit om bijvoorbeeld twee minuten lang geconcentreerd bezig te zijn met een kopje thee. Wie een te druk leven leidt, kan met eenvoudige concentratieoefeningen zichzelf wat meer aandacht geven. De boodschap is weer gegoten in een paradox: Vind jezelf door jezelf te verliezen.

Oefeningen in dit boek kan iedereen gemakkelijk uitvoeren. Jansen brengt ze met enthousiasme, maar vertelt ook dat het maar kleine aanzetjes zijn. Soms zeggen mensen tegen hem: ‘Ik zou ook zo graag een boek willen schrijven!’ Meestal antwoord hij dan: ‘Nee, dat denk je nu, maar eigenlijk zou je graag een boek geschreven willen hebben.’ Net als zoveel andere auteurs veronderstelt Jansen dat het leven een aaneenschakeling is van kleine stappen. Het blijft onduidelijk hoe we grote doelen bereiken. De boodschap is vooral: koester jezelf.