Een samenleving vereist prosociaal gedrag: met elkaar samenwerken en elkaar helpen als dat nodig is. Dat gedrag wordt gekleurd door emotie, is het idee. Twee Nederlandse psychologen zetten op een rij wat wetenschappelijk onderzoek hierover zegt. Hoe beïnvloeden emoties het eigen dan wel andermans prosociale gedrag, is daarbij de vraag.
Wat blijkt? Sommige emoties leiden wel tot prosociaal gedrag bij jezelf, maar niet per se bij anderen. Wie positief in het leven staat bijvoorbeeld, en vanuit blijdschap, tevredenheid of hoop een ander helpt, kan er niet van uitgaan dat anderen zich ook zo gaan gedragen. Dat hangt van de situatie af.
Hetzelfde geldt voor mensen die zich uit schuldgevoel, spijt of schaamte prosociaal opstellen. In coöperatieve contacten heeft dat een gunstige uitwerking, maar in competitieve omgevingen niet. Het maakt good-doers kwetsbaar, concluderen de auteurs.
Ook andere emoties leiden alleen in bepaalde omstandigheden tot prosociaal gedrag. Zo lokken woede, minachting, trots en jaloezie alleen in competitieve settings prosociaal gedrag bij anderen uit. In andere situaties word je er zelf niet prosocialer op, en je omgeving evenmin.
Het is dus niet te zeggen of emoties een intra- dan wel interpersoonlijke functie hebben, als het om prosociaal gedrag gaat: dat hangt van de betreffende emotie af. Tegelijkertijd blijft de vraag of oorzaak en gevolg wel zo eenduidig te onderscheiden zijn. Iemand in nood de helpende hand toesteken geeft immers toch ook een goed gevoel.
Bron: Kleef, G.A. van & Lelieveld, G.-J. (2021). Moving the self and others to do good: The emotional underpinnings of prosocial behavior. Current Opinion in Psychology, 44, 80-88. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2021.08.029
Beeld: agsandrew/shutterstock.com
