Als psycholoog zijn we snel geneigd vage buikklachten te zien als een gevolg van psychische stress. Maar deze traditionele zienswijze is slechts één kant van het verhaal. Het boek De darm-breinconnectie van de Zwitserse psychiater en psychotherapeut Gregor Hasler maakt duidelijk dat de oorzaak-gevolgrelatie ook andersom kan liggen. Want in de darmen leven ten minste 160 verschillende soorten micro-organismen die een grote invloed op het emotionele leven uitoefenen. Een verstoring van het bacteriële evenwicht, dysbiose, kan leiden tot allerlei psychische klachten. Dierproeven leveren het bewijs dat dysbiose de psychische klachten veroorzaakt in plaats van andersom. Zo gaan muizen bij wie een ontlastingsmonster van iemand met autisme is ingebracht, zich steeds autistischer gedragen.
Hasler ziet de hersenen en de darmen, die over een eigen zenuwstelsel beschikken, als twee zusterorganen die intensief met elkaar communiceren. De communicatie loopt zowel via de nervus vagus, de tiende hersenzenuw, als via de bloedvaten. De darmbacteriën benutten beide kanalen: ze prikkelen de nervus vagus met hun signaalstoffen én ze produceren voorstadia van neurotransmitters die via het bloed worden vervoerd. Daardoor kunnen ze de darm-breinconnectie danig kunnen verstoren.
Maar de darm-brein-as heeft nog meer zwakke plekken. Zo kan een lekkende darmwand leiden tot een bipolaire stoornis, kunnen darmparasieten schizofrenie veroorzaken en is boulimia nervosa het gevolg van een verslaving aan suiker. De verstoorde lichaamsbeleving bij anorexia nervosa gaat samen met overactiviteit in de insula, een hersengebied dat zijn input hoofdzakelijk van de darmen ontvangt.
Omdat de darm-brein connectie een snel groeiend onderzoeksgebied is, verwacht Hasler dat binnen afzienbare tijd verschillende psychische stoornissen kunnen worden behandeld met een op maat gemaakte mix van bacteriën. Hij waarschuwt dat het niet erg zinvol is alvast op eigen houtje probiotica te slikken; een evenwichtig, vezelrijk dieet in combinatie met voldoende ontspanning is dan een beter idee. Behalve probiotica zijn er meer methodes om een verstoorde darm-breinbalans te herstellen. Zo kan onderhuidse nervus vagus-stimulatie bij ernstige depressies zorgen voor mentale en lichamelijke ontspanning.
De darm-breinconnectie is een toegankelijk en vlot geschreven boek over de samenhang tussen lichaam en geest. Daarbij kent Hasler het lichaam een prominente rol toe. Het is niet toevallig dat hij de term darm-breinconnectie gebruikt, in plaats van de meer gangbare term brein-darmconnectie. Ons geweten? De basis ligt in onze buik. Hoe vaak wij in onze eerste levensjaren honger en verzadiging hebben ervaren, blijkt van grote invloed op de ontwikkeling van ons latere waardenstelsel. Ons grote brein? Dat hebben wij niet alleen ontwikkeld om ons te kunnen handhaven in complexe sociale groepen, maar vooral om technieken te bedenken die voedsel voor onze darmen beter verteerbaar maken. Psychische stoornissen? Die beginnen waarschijnlijk voor een groot deel in onze buik, en niet tussen onze oren. Hasler maakt zijn punt. Wij zijn meer dan ons brein.
