Op deze psychose is de app gebaseerd. Zwaal leidt nu workshops waarbij hij de app demonstreert aan mensen die willen ervaren wat cliënten, familieleden of bekenden in een psychose doormaken. Dat doet hij door eerst zijn persoonlijke verhaal te vertellen, waarna iedereen de app te zien krijgt. Na afloop is er gelegenheid na te praten. Dat nagesprek is nodig. Hoewel de app minder heftig is dan ik had verwacht, kan ik me goed voorstellen dat die bij sommigen sterke emoties oproept. De app neemt je mee in de wereld van iemand die de grip op de realiteit kwijtraakt. Simpele zwart-wit tekeningen laten je kijken door de ogen van de hoofdpersoon, terwijl deze intussen vertelt wat er in hem omgaat. ‘Ik moet die mensen helpen,’ hoor je hem zeggen als hij tijdens een slapeloze nacht iets verschrikkelijks op het journaal ziet. ‘Ja, ik moet iets doen!’ Hij bedenkt een plan, maar heeft wel geld nodig om dat plan te verwezenlijken. ‘Weet je wat? Ik verkoop gewoon de spullen in mijn huis,’ zegt hij. Vervolgens zie je eerst de piano verdwijnen, dan de lamp, dan de televisie. Ook getallen krijgen een speciale betekenis. Zo gaat het van kwaad tot erger. Uiteindelijk wordt de hoofdpersoon gedwongen opgenomen. Dat krijg je niet te zien. De scène waarin de hoofdpersoon in de keuken nog rustig tegenover zijn dochtertje zit, wordt gevolgd door een tekening van een kale ruimte met een matras op de grond.
Tijdens het nagesprek vertelt iemand dat haar hartslag halverwege de ervaring flink omhoog ging. Ikzelf voelde mij ook echt meegenomen in de belevingswereld van iemand die ontspoort. De app maakt invoelbaar wat iemand in een psychose doormaakt. Het is alleen geen vervreemdende ervaring zoals ik had toen ik na dat cirkelfilmpje naar mijn hand keek. De beelden zelf zijn ook niet angstaanjagend. Ik realiseerde me in elk geval heel goed dat ik naar een film zat te kijken. Af en toe, tussen twee scènes in, werd het wel even helemaal donker. Ik kan me voorstellen dat sommigen dat wel spannend vinden. Er is, met die bril op, geen ontsnappen mogelijk, waar je ook kijkt.
En dat is precies de bedoeling: deelnemers laten ervaren wat het is gevangen te zitten in een vreemde, beangstigende wereld. Daarom is het ook geen app om alleeen uit te proberen. De toelichting erop van Zwaal en de mogelijkheid na afloop om vragen te stellen en ervaringen uit te wisselen, zijn net zo belangrijk wil je een beter begrip van psychoses krijgen.
