Bespreek bij somatische aandoeningen ook psychische factoren

Reageren?

Wilt u reageren op dit artikel? Dat kan via
LinkedIn (http://alturl.com/wz95u) en
Twitter (@RedactieDP).

Kader 1. Casus SOLK

Patiënt komt met ‘vage’ klachten bij de huisarts, onder andere veelvuldig hoofdpijn en afgenomen eetlust. Patiënt denkt zelf dat deze klachten een lichamelijke oorzaak moeten hebben. De huisarts sluit een aantal oorzaken uit door patiënt te onderzoeken en laat ook een bloedonderzoek uitvoeren. Ook vraagt de arts naar omstandigheden: werkdruk, relatieproblemen et cetera. Dat levert geen eenduidige verklaring op. De huisarts meldt dit. De patiënt vraagt om meer specialistisch onderzoek. De huisarts stelt voor eerst een gesprek te voeren met een psycholoog. De patiënt wil eerst juist mogelijke lichamelijke oorzaken uitgesloten zien door nader specialistisch onderzoek. Dit resulteert uiteindelijk in een SOLK-diagnose: er kunnen geen lichamelijke oorzaken gevonden worden als er geen twijfel is over de echtheid van de klachten. Patiënt voelt zich niet begrepen en staat niet open voor de suggestie van een psychologische interventie. De huisarts probeert het nog met de toevoeging dat patiënten met vergelijkbare klachten er vaak baat bij hebben. Patiënt is daar echter weinig gemotiveerd voor. De huisarts besluit om te voldoen aan de verwachting van de patiënt en de druk die van zijn rol uitgaat – iets doen sluit daar eerder bij aan dan niets doen of doorverwijzen – en schrijft medicijnen voor.

Kader 2. Beperkte werkzaamheid medicijnen

Het huidige systeem van ontwikkeling en toelating van medicijnen is onvoldoende waarborg voor werkzaamheid van die medicijnen. De producent van medicijnen hoeft alleen aan te tonen of het middel beter werkt dan een placebo. Of het nieuwe middel meerwaarde heeft vergeleken met al bestaande medicijnen, is bijvoorbeeld geen criterium. Ook mag men studies met minder positieve resultaten weglaten. Daarnaast is er nauwelijks sprake van onafhankelijke beoordeling door vermenging van belangen.

In de praktijk leidt het systeem van ontwikkeling en toelating ertoe dat de meeste geneesmiddelen vrijwel geen werking hebben en slechts bij een gering deel van de mensen echt iets doen. De Amerikaanse epidemioloog John Ioannidis, die zich heeft gespecialiseerd in onderzoek naar effecten van medicijnen, trekt op basis van uitkomsten van zijn onderzoek de conclusie dat naarmate effecten meer onderzocht worden de gevonden effecten afnemen (de Volkskrant, 7 december 2015). Ook het werk van emeritus-hoogleraar Trudy Dehue (Rijksuniversiteit Groningen) is relevant. Het zou zelfs erger dan dit kunnen zijn. Volgens Peter Gøtzsche, hoogleraar Opzet en Analyse van Klinisch Onderzoek in Kopenhagen en auteur van het in 2015 verschenen boek Dodelijke medicijnen en georganiseerde misdaad, zijn medicijnen al de op twee na belangrijkste doodsoorzaak in de westerse wereld. Als dit waar is moeten artsen zich gaan afvragen of zij nog steeds als ze medicijnen voorschrijven, handelen in de geest van een onderdeel van hun eed: ik zal aan de patiënt geen schade doen. Met het huidige systeem zal die schade alleen maar meer worden, zo verwacht Gøtzsche. Hij bepleit dan ook dat patiënten veel vaker af moeten zien van pillen. En dat producenten niet langer toegestaan wordt hun eigen middelen te testen, maar dat dit uitsluitend gebeurt door onafhankelijke onderzoekers (bronnen: One World, 3 november 2017 en Trouw, 8 november 2015).