Bungelen boven de afgrond

Een kettingreactie in het lichaam

‘Angst is een basisemotie, maar ons lichaam kan het onderscheid niet maken tussen fantasie en werkelijkheid,’ aldus Lucas van Gerwen. ‘Als we fantaseren dat we in gevaar zijn, past ons lichaam zich aan alsof we daadwerkelijk in gevaar zijn. Dan kan je behoorlijk heftige fysieke reacties krijgen. Zeker als je niet weet hoe je daarmee om moet gaan, wordt het alleen maar groter en sterker. Je gaat sneller en hoger ademhalen, waarna hyperventilatie kan volgen en je draaierig wordt. Ook heb je een verhoogde spierspanning, wat vraagt om extra zuurstofrijk bloed dat naar die spieren moet, dus je hart gaat sneller pompen. De hartslag neemt toe, de bloeddruk neemt toe, je krijgt een rood hoofd, gaat transpireren. Er gebeuren dus een hele reeks zaken die geen kwaad kunnen, maar die wel heftig en vermoeiend zijn. Het lichaam past zich aan omdat jij het vertelt dat het in gevaar is. En als je in je fantasie jezelf ook nog gaat vertellen dat die fysieke reactie gevaarlijk voor je is, dan kom je in een angstspiraal die op kan lopen, waardoor je uiteindelijk een paniekaanval kan krijgen.’ Pillen lossen in dit geval niets op, aldus Van Gerwen. ‘Mensen met angstklachten gaan meestal naar een huisarts. Deze heeft echter geen tijd om goede psychoeducatie te geven. Dus schrijft hij medicijnen voor, meestal benzodiazepines. Het nadeel daarvan is dat je afl eert met je angstreactie om te gaan. Je zegt: ik heb zelf geen controle, dus dat pilletje moet mijn lijf onder controle brengen. Daardoor verdwijnt je hele natuurlijke systeem om ermee om te gaan. Dat is heel jammer, dan leer je nooit je angstreactie hanteren.’

CV
Dr. Lucas van Gerwen is psychotherapeut big, eaap luchtvaartpsycholoog, klinisch psycholoog nip, eerstelijnspsycholoog lve, gz-psycholoog big en vliegenier.