In mijn tweede studiejaar, tijdens een basiscursus ontwikkelingspsychologie, las ik voor het eerst over metacognitie, in het boek Cognitive Development van John Flavell. Had ik me tot dan toe in de studie vaak verbaasd over de nogal mechanistische visie van de cognitieve psychologie op de mens als informatie-verwerkend systeem, dat veranderde in één klap met de introductie van het concept metacognitie. De psychologie werd weer menselijk! Ik was ooit aan de studie begonnen om psychotherapeut te worden, liefst psychoanalyticus, maar na lezing van Flavell besefte ik direct dat ik een hele andere kant op zou gaan. U zult begrijpen dat het me alleen al om nostalgische redenen deugd doet dat mijn vroegere afstudeerbegeleider Marcel Veenman een keynote over metacognitie wilde omwerken tot een artikel voor dit nummer.
Ook het tweede wetenschappelijke artikel, over zelfregulatie in relatie tot werkprestaties, raakt aan de essentie van metacognitie: reflectie op jezelf. Mensen houden er diverse zelfregulatie oriëntaties op na, aldus Dagmar Beudeker en collega’s, en zelfkennis daarover draagt ertoe bij dat je beter je werkt kunt doen. Daar heb je niet alleen als individuele werknemer profijt van, dat draagt bij aan de prestaties van een organisatie als geheel.
Dat dit nummer een tamelijk metacognitief karakter heeft, illustreert ook de forumbijdrage van Frans Schalkwijk. Hoe ga je als psychotherapeut om met sociale media? Wat voor ethische dilemma’s kunnen er ontstaan? Wat geef je wel en niet van jezelf prijs? ‘Wie zich op Twitter, LinkedIn of Facebook met zijn professionele identiteit presenteert,’ stelt Schalkwijk, ‘moet beseffen dat zijn of haar uitspraken door anderen wel met die identiteit vereenzelvigd worden.’ Reflecteert u daar maar eens op!
Wat eveneens de nodige reflectie waard is, zeker in deze tijd: de zorg. Die houden we tegen het licht met Edwin de Beurs en Maarten Erenstein van Stichting Benchmark GGZ, een stichting die kwaliteitsverbetering van de zorg als doel heeft. Zoals De Beurs stelt: ‘Ik zie rom en benchmarken als activiteiten om behandelingen doeltreffender en efficiënter maken. Hoe kun je daar tegen zijn?’
