Waarom voor de muziek uit?

Als whiskydrinker hoop ik van harte dat het tweede bericht waar is. Maar waar het mij om gaat, is dat die inconsistente berichtgeving aantoont dat wetenschappelijke bevindingen vaak prematuur in het nieuws komen. Steven Pinker heeft laatst voorgesteld dat onderzoeksresultaten alleen rijp zijn voor mediaconsumptie als ze gebaseerd zijn op een meta-analyse in plaats van op één studie. Goed punt. Maar waar komt die voorbarige rapportage in de media vandaan?
Verschillende groepen hebben er belang bij voor de muziek uit te lopen in hun berichtgeving. Wetenschappelijke tijdschriften sturen graag persberichten de wereld in waarin de resultaten en hun implicaties worden opgeblazen; als het tijdschrift maar publiciteit krijgt. Universiteiten, verwikkeld in een bizarre strijd om allerlei rankings, hebben voorlichters in dienst die hun bestaansrecht moeten bewijzen. Redacteuren van kranten en populaire media publiceren graag, en journalisten schrijven graag smeuïge stukjes; als het maar gelezen wordt. En, laten we wel wezen, sommige wetenschappers komen graag in de media. Vaak hoor je ze dan meningen ten beste geven over onderwerpen waarover ze, in ieder geval gezien hun onderzoekachtergrond, niet als expert kunnen praten, ook al worden ze als zodanig opgevoerd.
Sommigen zijn van experts televisiepersoonlijkheden geworden. Maarten van Rossum bijvoorbeeld, van origine historicus en Amerika-expert, tegenwoordig vooral bekend als amusante brompot. Ik zag hem laatst zelfs voorbijkomen in een aankondiging van een autoprogramma waarin hij had proefgereden in een Lamborghini (die bolide zal hem ongetwijfeld zijn tegengevallen).
Ik moet denken aan een ervaring uit mijn begintijd als onderzoeker. Ik stelde een vraag aan een senioronderzoeker, de wiskundige Henk Moed. Hij zei dat hij geen expert was op het betreffende gebied en gaf vervolgens zeer gedetailleerd antwoord op mijn vraag. Aanvankelijk dacht ik dat het valse bescheidenheid van hem was, maar later besefte ik dat hij simpelweg de lat heel hoog legde met betrekking tot de toekenning van het label ‘expert’.
Onderzoekers die veel in de media verschijnen, leggen die lat aanmerkelijk lager. Het lijkt ze vooral om de aandacht te gaan, ofwel in het kader van de ‘valorisatie’ ofwel omdat ze een populair boekje moeten verkopen. Pinker zelf is in dat opzicht niet veel beter en geeft als expert in de media meningen ten beste over onderwerpen zoals abortus – niet bepaald het domein van een taalpsycholoog.
Omdat iedereen dus voor de muziek uitloopt, is het laatste woord over de effecten van alcohol nog niet gesproken. In afwachting daarvan neem ik een gezond glaasje Lagavulin.