Ernstige vermoeidheid na behandeling van borstkanker

Cognitieve gedragstherapie werkt ook online
07/12/2018
Harriët Abrahams
Geen reacties
shutterstock_1185179194 Ernstige vermoeidheid na behandeling van borstkanker afbeelding wetenschap
Issue 12

Cognitive behavioral therapy also works online: severe fatigue in breast cancer survivors
H. Abrahams
Severe fatigue occurs in one in four patients after completion of curative breast cancer treatment. Our research group had developed a cognitive behavioral intervention for severe postcancer fatigue, but the availability of this intervention was limited. To meet the need for easier accessible and less burdensome treatment options for severely fatigued breast cancer survivors, we developed the internet therapy ‘On the road to recovery.’ Results of a randomized controlled trial (n=132) showed a decrease of fatigue severity after ICBT compared with a waiting list control group, with a large effect size and clinically signifi cant improvement in the majority of patients. Further efforts are neces sary to optimize the availability and e³ cacy of I-CBT and other interventions for postcancer fatigue.

1622 Weergaven
7 Downloads
  • Prevalentie, oorzaken en instandhouders[anchor id=760793][/anchor]
  • Vermoeidheidsinterventies
  • Online cognitieve gedragstherapie
  • Effectiviteit[anchor id=880106][/anchor]
  • Blik op de toekomst[anchor id=367633][/anchor]
  • Literatuurlijst
  • Over de auteur
Log in
Eén op de zeven vrouwen krijgt in haar leven de diagnose borstkanker. Door verbeteringen in de borstkankerscreening en behandeling overleven steeds meer patiënten deze ziekte. Een deel van hen kampt na afloop van de behandeling echter met blijvende gevolgen. Hierbij staat vermoeidheid met stip op nummer 1 als meest genoemde klacht. Harriët Abrahams c.s. namen deze klacht onder de loep en ontwikkelden een effectieve online cognitieve gedragstherapie, specifiek voor vermoeidheid na borstkanker.

Bent u weleens moe? Kosten de dagelijkse dingen u dan meer moeite dan anders? Heeft u op deze momenten de behoefte om uit te rusten? Waarschijnlijk helpt dit of verdwijnt de vermoeidheid vanzelf weer.

Bij ernstige vermoeidheid na borstkanker is dit niet het geval. Deze vermoeidheid gaat doorgaans niet vanzelf over en meer rusten helpt niet om minder moe te worden. De vermoeidheid gaat samen met beperkingen en een verminderd functioneren op gebied van werk, huishouden, hobby’s en sociale contacten (Abrahams, Gielissen, Verhagen & Knoop, 2018)2.

Prevalentie, oorzaken en instandhouders

Recent is er vanuit Borstkanker Vereniging Nederland een enquête afgenomen onder zo’n duizend patiënten met borstkanker. Zij rapporteerden bijna allemaal late gevolgen van de ziekte en behandeling. Vermoeidheid werd het vaakst door de deelnemers genoemd (77%), gevolgd door een verminderde lichamelijke conditie (57%) en concentratieproblemen (54%) (BVN, 2018). Deze cijfers laten zien dat vermoeidheid een veelvoorkomende klacht is na behandeling van borstkanker.

Het onderzoeksproject waarop dit artikel mede gebaseerd is, werd gefinancierd door Pink Ribbon (projectnr. 2012. WO26.C139). Onderhavig artikel is geschreven naar aanleiding van het proefschrift Advancing Knowledge and Treatment of Severe Fatigue in Breast Cancer Survivors – with a Focus on Cognitive Behavioral Therapy, waarop Harriët Abrahams op 11 april 2018 is gepromoveerd aan de Radboud Universiteit te Nijmegen.

Literatuurlijst

  1. Abrahams, H., Gielissen, M., Schmits, I., Verhagen, C., Rovers, M. & Knoop, H. (2016). Risk factors, prevalence, and course of severe fatigue after breast cancer treatment: a meta-analysis involving 12 327 breast cancer survivors. Annals of Oncology, 27(6), 965-974.
  2. Abrahams, H., Gielissen, M., Verhagen, C. & Knoop, H. (2018). The relationship of fatigue in breast cancer survivors with quality of life and factors to address in psychological interventions: A systematic review. Clinical psychology review, 63, 1-11.
  3. Abrahams, H.J., Gielissen, M.F., Donders, R.R., Goedendorp, M.M., van der Wouw, A.J., Verhagen, C.A. & Knoop, H. (2017). The efficacy of Internet-based cognitive behavioral therapy for severely fatigued survivors of breast cancer compared with care as usual: A randomized controlled trial. Cancer, 123(19), 3825-3834.
  4. Bower, J.E., Bak, K., Berger, A., Breitbart, W., Escalante, C.P. et al. (2014). Screening, assessment, and management of fatigue in adult survivors of cancer: an American Society of Clinical oncology clinical practice guideline adaptation. Journal of clinical oncology, 32(17), 1840.
  5. Bower, J.E., Ganz, P.A., Desmond, K.A., Bernaards, C., Rowland, J.H., Meyerowitz, B.E. & Belin, T.R. (2006). Fatigue in long-term breast carcinoma survivors. Cancer, 106(4), 751-758. BVN. (2018). Retrieved from https://bforce.nl/nl/hoe-ga-jij-om-met-late-gevolgen-van-de-behandeling-van-borstkanker
  6. Damschroder, L.J., Aron, D.C., Keith, R.E., Kirsh, S.R., Alexander, J.A. & Lowery, J.C. (2009). Fostering implementation of health services research fi ndings into practice: a consolidated framework for advancing implementation science. Implementation science, 4(1), 50.
  7. Fleishman, S.B. (2004). Treatment of symptom clusters: pain, depression, and fatigue. JNCI Monographs, 2004(32), 119-123. Gielissen, M., Verhagen, C. & Bleijenberg, G. (2007). Cognitive behaviour therapy for fatigued cancer survivors: long-term follow-up. British journal of cancer, 97(5), 612.
  8. Gielissen, M.F., Verhagen, S., Witjes, F. & Bleijenberg, G. (2006). Effects of cognitive behavior therapy in severely fatigued disease-free cancer patients compared with patients waiting for cognitive behavior therapy: a randomized controlled trial. Journal of clinical oncology, 24(30), 4882-4887.
  9. Kazdin, A.E. (2007). Mediators and mechanisms of change in psychotherapy research. Annu. Rev. Clin. Psychol., 3, 1-27. Minton, O. & Stone, P. (2008). How common is fatigue in disease-free breast cancer survivors? A systematic review of the literature. Breast cancer research and treatment, 112(1), 5-13.
  10. Mustian, K.M., Alfano, C.M., Heckler, C., Kleckner, A.S., Kleckner, I.R. et al. (2017). Comparison of pharmaceutical, psychological, and exercise treatments for cancer-related fatigue: a meta-analysis. JAMA oncology, 3(7), 961-968.
  11. Prinsen, H., Bleijenberg, G., Heijmen, L., Zwarts, M., Leer, J. et al. (2013). The role of physical activity and physical fi tness in postcancer fatigue: a randomized controlled trial. Supportive Care in Cancer, 21(8), 2279-2288.
  12. Prue, G., Rankin, J., Allen, J., Gracey, J. & Cramp, F. (2006). Cancer-related fatigue: a critical appraisal. European Journal of Cancer, 42(7), 846-863.
  13. Reyes-Gibby, C.C., Aday, L.A., Anderson, K.O., Mendoza, T.R. & Cleeland, C.S. (2006). Pain, depression, and fatigue in community-dwelling adults with and without a history of cancer. Journal of pain and symptom management, 32(2), 118-128.
  14. Saligan, L.N., Olson, K., Filler, K., Larkin, D., Cramp, F. et al. (2015). The biology of cancer-related fatigue: a review of the literature. Supportive Care in Cancer, 23(8), 2461-2478.
  15. Servaes, P., Verhagen, C. & Bleijenberg, G. (2002). Fatigue in cancer patients during and after treatment: prevalence, correlates and interventions. European Journal of Cancer, 38(1), 27-43.