Mens, gedrag en gezondheid in een veranderende wereld

Hoe vrij zijn keuzes in gezondheidsgedrag?
01/12/2017
Semiha Denktas
Geen reacties
De Psycholoog 2017-12 Cover
Issue 12
955 Weergaven
4 Downloads
  • Ziekte en gezondheid door de eeuwen heen
  • Waar staan we nu
    • Eigen keuze of niet?
  • Bronnen voor gezondheid
  • Fysieke omgeving en gedrag
    • De mythe van de rationele mens
  • Toepassingen gedragswetenschappelijke inzichten
  • Toekomstig onderzoek
  • Conclusie
  • Literatuurlijst
  • Over de auteur
Log in
Door de eeuwen heen zijn we anders gaan denken over ziekte en gezondheid. Tegenwoordig wordt wel gewezen op de grote wisselwerking tussen fysieke en sociale omgeving, leefstijl, en gezondheidszorg en de invloed daarvan op de volksgezondheid. Maar hebben we echt controle over onze levensstijlkeuzes, vraagt Semiha Denktas zich af. ‘Als een groot deel van onze gezondheidsproblemen door ons gedrag wordt veroorzaakt, dan kunnen we beter kijken naar de manier waarop we dit gedrag kunnen beïnvloeden.’

An apple a day keeps the doctor away’, luidt een oud Victoriaans gezegde. Honderdvijftig jaar later verscheen een studie getiteld: A statin a day keeps the doctor away (Briggs, Mizdrak & Scarborough, 2013)5. Een statine is een cholesterolverlagend medicijn dat ook ter preventie van hart- en vaatziekten wordt voorgeschreven. Het doel van de studie was om het effect van een statine per dag of een appel per dag op de Britse vasculaire sterfte van alle volwassenen ouder dan vijftig jaar te schatten. De resultaten van deze studie lieten zien dat er een vergelijkbare afname van de sterfte mogelijk is via zowel een statine per dag als via een appel per dag. Een 150 jaar oud gezegde dat inspeelt op een gezonde leefstijl, lijkt de tand des tijds te hebben doorstaan.

Vandaag de dag worden veranderingen in levensstijl zoals meer lichamelijke activiteit of het veranderen van het voedingspatroon aanbevolen als eerste stap in de primaire preventie van vasculaire ziekten en andere

Literatuurlijst

  1. Abel, T. (2008). Cultural capital and social inequality in health. Journal of Epidemiology & Community Health, 62, e13.
  2. Ackerknecht, E.H. & Haushofer, L. (2016). A short history of medicine. Baltimore: John Hopkins University Press.
  3. Bourdieu, P. (1979). La distinction. Critique sociale du jugement. Paris: Les Ed. de Minuit.
  4. Bourdieu, P. & Passeron, J. C. (1970). La reproduction. Elements pour une theorie du systeme d’enseignement. Paris: Les Ed. de Minuit.
  5. Briggs, A.D., Mizdrak, A. & Scarborough (2013). A statin a day keeps the doctor away: comparative proverb assessment modelling study. BMJ, 347, f7267.
  6. Friis, R., Skov, L.R., Olsen, A., Appleton, K. M., Saulais, L. et al.. (2017). Comparison of three nudge interventions (priming, default option, and perceived variety) to promote vegetable consumption in a self-service buffet setting. PLoS One, 12(5), e0176028.
  7. Gruer, L, Hart, C. L., Gordon, D. & Watt, G. C. (2009). Effect of tobacco smoking on survival of men and women by social position: a 28 year cohort study. BMJ, 338: b480.
  8. Hart, C. L, Gruer L & Watt, G. C. (2011). Cause specific mortality, social position, and obesity among women who had never smoked: 28 year cohort study. BMJ, 342, d3785.
  9. Hoeymans, N., Melse, J. M. & Schoemaker, C. G. (2010). Gezondheid en determinanten. Deelrapport van de Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2010: Van gezond naar beter. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
  10. House, J.S., Landis, K.R. & Umberson, D. (1988) Social relationships and health. Science, 241, 540–545.
  11. Kahneman, D (2011). Thinking, fast and slow. New York: Farrar, Straus and Giroux.
  12. Kamphuis, C.B., Jansen, T., Mackenbach, J.P. & Van Lenthe, F.J. (2015). Bourdieu’s cultural capital in relation to food choices: a systematic review of cultural capital indicators and an empirical proof of concept. PLoS One, 10, e0130695.
  13. Kawachi I. (2001). Social capital for health and human development. Development, 44, 31–35.
  14. Lalonde, M. (1974). A new perspective on the health of Canadians. A working document. Ottawa: Government of Canada.
  15. Lynch, J.W., Smith, G.D., Kaplan, G.A. & House, J. S. (2000). Income inequality and mortality: importance to health of individual income, psychosocial environment, or material conditions. BMJ, 320, 1200-1204.
  16. Mackenbach, J.P. & Stronks, K. (Eds.) (2016). Volksgezondheid en gezondheidszorg (8e ed.). Houten: Bohn Stafl eu van Loghum.
  17. Papies, E.K., Potjes, I., Keesman, M., Schwinghammer, S. & Van Koningsbruggen, G.M. (2014). Using health primes to reduce unhealthy snack purchases among overweight consumers in a grocery store. International Journal of Obesity, 38, 597-602.
  18. Porter, D. (1999). Health, civilization, and the state: a history of public health from ancient to modern times. New York: Routledge
  19. Porter, R. (Ed.) (2010). Geschiedenis van de geneeskunde. Gent: Academia Press.
  20. Quigley M. (2013). Nudging for health: On public policy and designing choice architecture. Medical Law Review, 21, 588–621.
  21. Schölmerich, V.L.N., Erdem, Ö., Borsboom, G., Ghorashi, H., Groenewegen, P. et al. (2014). The association of neighborhood social capital and ethnic minority density with pregnancy outcomes in the Netherlands, PlosOne, 9, e95873.
  22. Szreter, S. & Woolcock, M. (2004). Health by association? Social capital, social theory, and the political economy of public health. International Journal of Epidemiology, 33, 650–667.
  23. Tavris, C. & Aronson, E. (2007).² Mistakes were made (but not by me): Why we justify foolish beliefs, bad decisions, and hurtful acts. Orlando, Fla: Harcourt.
  24. Thaler, R. & Sunstein, C. (2008). Nudge: Improving Decisions about Health, Wealth and Happiness. New Haven: Yale University Press.
  25. Tversky, A. & Kahneman, D. (1986). “Rational Choice and the Framing of Decisions” (PDF). Journal of Business, S251-S278. Tversky, A. & Kahneman, D. (1992). “Advances in prospect theory: Cumulative representation of uncertainty”. Journal of Risk and Uncertainty, 5, 297–323.
  26. Volkow, N.D., Wang, G J., Fowler, J.S., Logan, J., Jayne, M. et al. (2002). “Nonhedonic” food motivation in humans involves dopamine in the dorsal striatum and methylphenidate amplifi es this e… ect. Synapse, 44, 175-180.
  27. Whitley, E., Batty, G., Hunt, K., Popham, F. & Benzeval, M. (2014). The role of health behaviours across the life course in the socioeconomic patterning of all-cause mortality: The West of Scotland Twenty-07 prospective cohort study. Annals of Behavioral Medicine, 47, 148-157.
  28. World Health Organization (2015). NCD mortality and morbidity. Retrieved from: http://www.who.int/gho/ncd/mortality_morbidity/en/