Verslavingsproblematiek bij mensen met een LVB

Van hete aardappel naar hot topic
07/10/2016
Neomi van Duijvenbode, Joanneke VanDerNagel
Geen reacties
De Psycholoog 2016-10 Cover
Issue 10

Samenvatting

HOT POTATO OR HOT TOPIC? SUBSTANCE USE (DISORDERS) AND MILD INTELLECTUAL DISABILITY

N. VAN DUIJVENBODE & J.E.L. VANDERNAGEL

Substance use (SU) and substance use disorders (SUD) among individuals with mild to borderline intellectual disability (MBID) has received growing attention over the past years. However, individuals with MBID and SU(D) often do not receive the required specialised care and clinicians report the lack of knowledge and skills to adequately care for these clients – in part because of a number of persistent misunderstandings that seem to exist, including the idea that SU(D) among individuals with MBID is a rarity or the conceptualisation of SUD as a relatively simple problem. In this article, we address these misunderstandings, make recommendations for policy and practice to improve the care for individuals with MBID and SU(D), and stress the importance of a close collaboration between the different sectors of the health care system.

1051 Weergaven
6 Downloads
  • Samenvatting
  • Misverstanden
  • Aanbevelingen
  • Conclusie
  • Literatuurlijst
  • Over de auteur
Log in
Verslavingsproblematiek bij mensen met een Lichte Verstandelijke Beperking staat de laatste jaren meer in de belangstelling. Terecht, stellen Neomi van Duijvenbode en Joanneke Van der Nagel, want deze vorm van comorbiditeit is doorgaans chronisch en wordt veelal gecompliceerd door bijkomende problematiek. De auteurs doen beleidsmatige en praktische aanbevelingen en maken zich sterk voor specialistische zorg, vormgegeven in samenwerking tussen verslavingszorg en verstandelijk gehandicaptenzorg.

Na een jarenlange benadering vanuit het standpunt ‘het zal toch wel meevallen’, staat het thema ‘Lichte Verstandelijke Beperking (LVB) en verslavingsproblematiek’ inmiddels op de politieke en zorginhoudelijke kaart. Waar in 2007 op Kamervragen (Tweede Kamer der Staten-Generaal, 2007)38 nog werd aangegeven dat er in Nederland ‘enkele honderden’ jongeren met een LVB met verslavingsproblematiek kampen, komt er anno 2016 in toenemende mate aandacht voor deze vorm van comorbiditeit. Terecht, maar nog niet voldoende. Ondanks meer aandacht voor middelengebruik en verslavingsproblematiek onder mensen met een LVB, wordt de zorg voor deze doelgroep nog onvoldoende efficiënt en effectief vorm gegeven.

Verslavingsproblematiek behoort samen met angst- en stemmingsstoornissen tot de top-drie van meest voorkomende psychiatrische problemen (De Graaf et al., 2012)16. In de DSM-5 wordt een ‘stoornis in het gebruik van een middel’ geclassificeerd aan de hand van elf criteria, zoals beperkte controle over middelengebruik, sociaal disfunctioneren, riskant middelengebruik en tolerantie en onthouding (American Psychiatric Association [APA], 2013)2. In Nederland blijkt ongeveer

Literatuurlijst

  1. Allan, J., Kemp, M. & Golden, A. (2012). The prevalence of cognitive impairment in a rural in-patient substance misuse treatment programme. Mental Health and Substance Use, 5, 303–313.
  2. American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders. Fifth edition. Washington DC: American Psychiatric Association.
  3. Burgard, J.F., Donohue, B., Azrin, N.H. & Teichner, G. (2000). Prevalence and treatment of substance abuse in the mentally retarded population: an empirical review. Journal of Psychoactive Drugs, 32, 293–298.
  4. Carroll Chapman, S.L. & Wu, L.-T. (2012). Substance abuse among individuals with intellectual disability. Research in Developmental Disabilities, 33, 1147–1156.
  5. Chaplin, E., Gilvarry, C. & Tsakanikos, E. (2011). Recreational substance use patterns and co-morbid psychopathology in adults with intellectual disability. Research in Developmental Disabilities, 32, 2981–1986.
  6. Copersino, M.L., Fals-Steward, W., Fitzmaurice, G., Schretlen, D.J., Sokoloff , J. & Weiss, R.D. (2009). Rapid cognitive screening of patients with substance disorder. Experimental and Clinical Psychopharmacology, 17, 337–344.
  7. Cunha, P.J. & Novaes, M.A. (2004). Neurocognitive assessment in alcohol abuse and dependence: Implications for treatment. Revista Brasileira de Psiquiatria, 26 (Supl. 1), 23–27.
  8. Degenhardt, L. (2000). Interventions for people with alcohol use disorders and an intellectual disability: A review of the literature. Journal of Intellectual and Developmental Disabilities, 25, 135–146.
  9. Didden, R., Embregts, P., Van der Toorn, M. & Laarhoven, N. (2009). Substance abuse, coping strategies, adaptive skills and behavioral and emotional problems in clients with mild to borderline intellectual disability admitted to a treatment facility: a pilot study. Research in Developmental Disabilities, 30, 927–932.
  10. Van Dijk, M. (2016). TactIQ: Het meten van lichte verstandelijke beperking bij mensen met verslaving. Posterpresentatie op NISPA congres ‘Verslaving anders bekeken’, NISPA, Nijmegen.
  11. Dijkhuizen, A., Van Wamel, A. & Kikkert, M. (2013). Geïntegreerd behandelen. In G. Dom et al. (Red.), Handboek dubbele diagnose (p. 13–28). Utrecht: De Tijdstroom.
  12. Donovan, D.M. (2005). Assessment of addictive behaviors for relapse prevention. In: D.M. Donovan & G.A. Marlatt (Eds.), Assessment of addictive behaviors (2nd ed.) (p. 1–48). New York, NY: The Guilford Press.
  13. Van Duijvenbode, N., Didden, R., Korzilius, H.P.L.M. & Engels, R.C.M.E. (submitted). The usefulness of implicit measures for the screening, assessment and treatment of problematic alcohol use in individuals with mild to borderline intellectual disability.
  14. Van Duijvenbode, N., Didden, R., VanDerNagel, J.E.L., Korzilius, H.P.LM. & Engels, R.C.M.E. (in press). Cognitive deficits in problematic drinkers with and without mild to borderline intellectual disability. Journal of Intellectual Disabilities.
  15. Van Duijvenbode, N., VanDerNagel, J.E.L., Didden, R., Engels, R., Buitelaar, J.K. et al. (2015). Substance use disorders in individuals with mild to borderline intellectual disabilities: current status and future directions. Research in Developmental Disabilities, 38, 319–328.
  16. De Graaf, R., Ten Have, M., Van Gool, C. & Van Dorsselaer, S. (2012). Prevalence of mental disorders and trends from 1996 to 2009. Results from the Netherlands Mental Health Survey and Incidence Study-2. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 47, 203–213.
  17. De Graaf, R., Ten Have, M., Tuithof, M. & Van Dorsselaer, S. (2013). First-incidence of DSM-IV mood, anxiety and substance use disorders and its determinants: results from the Netherlands Mental Health Survey and Incidence Study-2. Journal of Affective Disorders, 149, 100–107.
  18. De Haan, K., Wielenga, F. & Van Meijel, B. (2012). Leefstijltraining-Plus. Alkmaar: Hogeschool InHolland/Brijder Verslavingszorg.
  19. Hassiotis, A., Gazizova, D., Akinlonu, L., Bebbington, P., Meltzer, H. & Strydom, A. (2011). Psychiatric morbidity in prisoners with intellectual disabilities: analysis of prison survey data for England and Wales. British Journal of Psychiatry, 1999, 156–157.
  20. Kerr, S., Lawrence, M., Darbyshire, C., Middleton, A.R. & Fitzsimmons, L. (2013). Tobacco and alcohol-related interventions for people with mild/moderate intellectual disabilities: a systematic review of the literature. Journal of Intellectual Disability Research, 57, 393–408.
  21. Kessler, R.C. (2004). The epidemiology of dual diagnosis. Biological Psychiatry, 56, 730–737.
  22. Kroon, A.C.C., Frielink, N. & Embregts, P.J.C.M. (2013). Sterker dan de kick. Een handleiding voor trainers. Ottersum: Dichterbij.
  23. Lindsay, W.R., Carson, D., Holland, A J., Taylor, J.L., O’Brien, G., Wheeler, J.R. et al. (2013). Alcohol and its relationship to offence variables in a cohort of offenders with intellectual disability. Journal of Intellectual and Developmental Disability, 38, 325–331.
  24. McGillicuddy, N.B. (2006). A review of substance use research among those with mental retardation. Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, 12, 41–47.
  25. McLaughlin, D.F., Taggart, L., Quinn, B. & Milligan, V. (2007). The experiences of professionals who care for people with intellectual disability who have substance-related problems. Journal of Substance Use, 12, 133–143.
  26. McLellan, A.T., Lewis, D.C., O’Brien, C P. & Kleber, H.D. (2000). Drug dependence, a chronic medical illness. Implications for treatment, Insurance, and outcomes evaluation. Journal of the American Medical Association, 284, 1689–1695.
  27. Moore, D. & Lorber, C. (2004). Clinical characteristics and staff training needs of two substance use disorder treatment programs specialized for persons with disabilities. Journal of Teaching in the Addictions, 3, 3–20.
  28. Mueser, K.T., Noordsy, D.L., Drake, R.E. & Fox, L. (2011). Geïntegreerde behandeling van dubbele diagnose. Een richtlijn voor effectieve behandeling. Utrecht: De Tijdstroom.
  29. Den Ouden, R., Ganpat, S.M., Boonstra, J. & Wits, E. (2011). Stay-a-way Plus. Gedragsinterventie voor jeugdige delinquenten met risicovol middelengebruik. Deventer/Rotterdam: Tactus/IVO.
  30. Schijven, E. P., VanDerNagel, J.E.L., Lammers, J. & Poelen, E.A.P. (2014). Trainershandleiding Take it personal!: Een interventie voor middelengebruik en comorbide gedragsproblemen voor jongeren met een licht verstandelijke beperking. Nijmegen: Pluryn.
  31. Simpson, M. (2012). Alcohol and intellectual disability: personal problem or cultural exclusion? Journal of Intellectual Disability Research,16, 183–192.
  32. Slayter, E.M. (2008). Understanding and overcoming barriers to substance abuse treatment access for people with mental retardation. Journal of Social Work in Disability and Rehabilitation, 7, 63–80.
  33. Slayter, E.M. (2010). Disparities in access to substance abuse treatment among people with intellectual disabilities and serious mental illness. Health & Social Work, 35, 49–59.
  34. Slayter, E.M. (2011). Adults with dual eligibility for Medicaid and Medicare: access to substance abuse treatment. Journal of Social Work in Disability and Rehabilitation, 10, 67–81.
  35. Sterling, S., Chi, F. & Hinman, A. (2011). Integrating care for people with co-occurring alcohol and other drug, medical, and mental health conditions. Alcohol Research & Health, 33, 338–349.
  36. Sturmey, P., Reyer, H., Lee, R. & Robek, A. (2003). Substance-related disorders in persons with mental retardation. Kingston: NADD Press.
  37. Trentelman, M. (2013). Ge-zonder leven!! Leven zonder drugs en alcohol. Zwolle: Trajectum.
  38. Tweede Kamer der Staten-Generaal (2007). Aanhangsel van de Handelingen, Vragen gesteld door de leden der Kamer, met daarop door de regering gegeven antwoorden, 1724, 3651–3652.
  39. VanDerNagel, J.E.L. & De Jong, C.A.J. (2012). ZonMW, Dossiernummer: 31160202 (SumID Project). Final report. Deventer: Tactus.
  40. VanDerNagel, J.E.L. & Kiewik, M. (2016). CGT+ Cognitieve gedragstherapeutische behandeling voor problematisch middelengebruik bij mensen met een lichte verstandelijke beperking. Amersfoort: Resultaten Scoren.
  41. VanDerNagel, J.E.L., Kiewik, M., Buitelaar, J.K. & De Jong, C.A.J. (2011a). Staff perspectives of substance use and misuse among adults with intellectual disabilities enrolled in Dutch disability services. Journal of Policy and Practice in Intellectual Disabilities, 8, 143–149.
  42. VanDerNagel, J.E.L., Kiewik, M. & Didden, R. (2013). Iedereen gebruikt toch? Handboek LVB en verslaving. Amsterdam: Uitgeverij Boom.
  43. VanDerNagel, J.E.L., Kiewik, M., Van Dijk, M., De Jong, C.A.J. & Didden, R. (2011b). Handleiding SumID-Q, Meetinstrument voor het in kaart brengen van Middelengebruik bij mensen met een lichte verstandelijke beperking. Deventer: Tactus.
  44. VanDerNagel, J.E.L., Westendorp, H., Van Dijk, M. & Kiewik, M. (2016). Minder Drank of Drugs 2.0. Deventer: Tactus.