Fouten maken tijdens je opleiding moet toch kunnen? Kan er dan toch al een klacht tegen je worden ingediend? Jazeker, het overkwam Pauline tijdens haar opleiding tot gezondheidszorgpsycholoog.
De case
Pauline (zie noot 1) – bezig met de opleiding tot gezondheidszorgpsycholoog – behandelde Cora ongeveer een jaar. Na dat jaar belde Cora met de mededeling dat zij per direct de behandeling wilde beëindigen. In dezelfde periode werd Pauline opgebeld door de ex-man van Cora. Hij vertelde dat hij zich zorgen maakte over de nieuwe vriend van Cora. Zijns inziens mishandelde hij haar.
Dit telefonisch contact werd door Pauline ingebracht in een intern cliëntenoverleg. De deelnemers aan dit overleg waren een psychotherapeut, gezondheidszorg- en masterpsychologen. De behandeling van Cora met de daarbij behorende correspondentie stond ook steeds op de agenda van het overleg tussen Pauline en haar werkbegeleider. De uitgaande post werd altijd door deze werkbegeleider mede ondertekend.
Na het telefoontje van Cora stuurde Pauline de huisarts een afsluitend bericht over de behandeling. Zij had hiervoor toestemming van Cora. In dit bericht stond ook een opmerking over de zorgen van de ex-man met betrekking tot de nieuwe vriend van Cora. Volgens Pauline had Cora haar gezegd geen prijs te stellen op voorafgaande kennisname van dit bericht naar de huisarts. Pauline kon het haar ook niet toesturen, omdat Cora haar nieuwe adresgegevens niet aan Pauline wilde geven.
Later nam Cora opnieuw contact met Pauline op. Zij had het bericht gelezen in haar huisartsdossier. Zij maakte bezwaar tegen de passage over haar nieuwe vriend. Pauline realiseerde zich haar fout en schreef een excuusbrief met een nieuw concept-afsluitbericht naar Cora. Daarna werd op verzoek van Cora haar dossier vernietigd. Het gewijzigde bericht verdween daarmee ook. Pauline informeerde Cora hierover.
Helaas voor Pauline was de zaak hiermee nog niet afgelopen. De vriend van Cora besloot een klacht tegen Pauline in te dienen bij het College van Toezicht. Hij verweet haar dat zij hem door de opmerking in het bericht aan de huisarts vals beschuldigde van mishandeling van Cora en dat terwijl hij Pauline noch Cora’s ex ooit ontmoet heeft.
Wat vindt Pauline?
Tja, ik stel me zo voor dat Pauline wel even geslikt heeft toen ze van de klacht hoorde. Ze had al toegegeven aan Cora dat dit niet zo gemoeten had en dat in een excuusbrief erkend. Een eerdere klacht van Cora bij het behandelcentrum had Cora zelf weer ingetrokken. Maar nu lag er een klacht bij het College van Toezicht.
Zij erkent dat zij de opmerking over de huidige vriend niet in het bericht had moeten opnemen. Zij biedt ook haar excuses aan de vriend van Cora aan. Zij had de zorgen van haar ex-man niet zomaar mogen doorgeven. Allereerst niet omdat hij daar geen toestemming voor had gegeven, maar ook omdat de informatie niet besproken was met Cora en niet getoetst was. Pauline erkent volop haar eigen verantwoordelijkheid, maar merkt wel op dat zij in deze casus een werkbegeleider had, die eindverantwoordelijk was voor de inhoudelijke aspecten van de behandeling.
Wat vindt het college?
Het College oordeelt dat Pauline in strijd heeft gehandeld met artikel III.3.3.16 van de Beroepscode (zie noot 2). Daarom is de klacht gegrond.
Het College ziet echter af van het opleggen van een maatregel om twee redenen. Allereerst omdat Pauline heeft ingezien dat ze de opmerking van de ex-man niet zo in het bericht naar de huisarts had mogen zetten, haar excuses heeft aangeboden en alles gedaan heeft om de fout te herstellen. En ten tweede omdat zij in opleiding was en steeds heeft gehandeld in overleg met en na toestemming van haar werkbegeleider.
Wat valt ons op?
Ik pik twee aspecten op uit deze uitspraak, die mij leerzaam voorkomen.
Ja, iemand in opleiding – in dit geval tot gezondheidszorgpsycholoog – kan voor het College van Toezicht gedaagd worden. Dat je tijdens de opleiding ondersteund wordt door een werkbegeleider en een supervisor doet daar niets aan af. Koene (2008) heeft al eens in een besproken casus gewezen op deze tuchtrechtelijke aanspreekbaarheid gedurende de opleiding. In die casus was er een verschil tussen de uitspraak van het College van Toezicht en het College van Beroep. Het College van Toezicht gaf drie psychologen een waarschuwing. Het College van Beroep waarschuwde alleen de ervaren, geregistreerde psycholoog en vernietigde het oordeel over de twee psychologen in opleiding.
Nauwkeurige afspraken wie waarvoor verantwoordelijk is zijn van belang. Voor het maken van zinvolle afspraken en het inzichtelijk maken van de verschillende verantwoordelijkheden bij het opleiden heeft de Kamer Gezondheidszorgpsycholoog en het College Specialismen Gezondheidszorgpsycholoog (2008) een helder kader geformuleerd.
In de casus van Pauline komt het feit dat de werkbegeleider meekeek slechts in zicht daar waar het om de context gaat. Dat voelt niet aan als helemaal terecht. Als de werkbegeleider immers mee heeft gedacht met de casus en de brief aan de huisarts mee heeft ondertekend, kan hij ook verantwoordelijk voor de gewraakte opmerking worden gehouden. Niet dat ik hem een klacht gun, maar een klacht tegen beide ondertekenaars had wellicht meer recht gedaan aan de situatie. Maar blijkbaar heeft de klager zich beperkt tot de persoon die direct met Cora te maken had.
En dat brengt mij op het tweede punt. De werkbegeleider heeft kennelijk niet ingegrepen in de formuleringen van de brief. En de psychotherapeut en de andere psychologen met wie de casus en de zorgen van de ex besproken zijn, hebben zelfs geadviseerd om de passage in de brief op te nemen. Dit roept vragen op over hun inzicht in ethisch gevoelige kwesties en ook over hun kennis van de Beroepscode. Zij moeten zich zo nodig laten bijscholen op dit punt. Dat komt hun zorgverlening ten goede en creëert in ieder geval een veiliger leeromgeving voor de opvolger van Pauline.
Over de auteur
Henk Geertsema is gezondheidszorgpsycholoog en voorzitter van de NIP-Bestuurscommissie Ethische Zaken (BEZ).
E-mail: H.Geertsema@VUmc.nl.
Literatuur
- Kamer Gezondheidszorgpsycholoog en College Specialismen Gezondheidszorgpsycholoog (2008). Taken en verantwoordelijkheden in de praktijkopleiding tot gezondheidszorgpsycholoog en gezondheidszorgspecialist. Gezamenlijke uitgave van beide organen.
- Koene, C.(2008). En maar wachten … In: Lotgevallen. Casuïstiek uit het tuchtrecht voor psychologen. Amsterdam, Uitgeverij Pearson, 125-131.
