Als kind wilde ik astronaut of marien bioloog worden. Ik hield van het onontdekte, zoals wat er allemaal leeft in de oceaan. In de psychologie is er ook nog veel wat we niet weten. We kunnen van alles meten aan het brein, de anatomie, dat er actiepotentialen zijn, maar hoe het precies werkt, weten we niet.
Op de middelbare school las ik een hoofdstuk uit het boek Influence, The Psychology of Persuasion van de Amerikaanse psycholoog Robert Cialdini. Daaruit leerde ik dat we veel beslissingen onbewust nemen én niet doorhebben dat we dat onbewust doen. En ook dat we nog niet veel van het onbewuste begrijpen.
Zo beschreef Cialdini een experiment waarin gezinnen een vermelding in de krant zouden krijgen als het ze lukte minder gas te verbruiken in de winter. De families slaagden erin zuiniger met hun gas om te gaan, maar van de onderzoekers kregen ze te horen dat het toch niet lukte hun namen in de krant te vermelden. Tegen de verwachtingen van de wetenschappers in bleven ze zuinig in hun verbruik, ze gingen zelfs nog minder verbruiken. Wat ik vooral verbazingwekkend vond, was dat deze families allemaal hun eigen redenen hadden bedacht om zuiniger met gas om te gaan. Die hadden niets met de vermelding in de krant te maken. Deze gezinnen zijn dus eigenlijk gemanipuleerd: ze hebben het niet door, maar hebben het gevoel zelf bewust te kiezen minder gas te verbruiken. Hoe dit precies werkt, moeten we nog ontdekken.
Sinds ik psychologie studeer, heb ik sowieso alleen nog maar meer vragen. Waarom worden we depressief? In welke volgorde ontstaan de symptomen? En vooral: hoe moeten we die behandelen?
Gebroken arm
Mijn opa was psychiater en mijn vader is arts. Ik ben opgegroeid met het idee dat als je je arm breekt, bekend is hoe je dat moet genezen. Dat we dat niet goed weten voor veel mentale aandoedingen, snapte ik lange tijd niet.
Als ik nu een pot geld zou krijgen om iets wat we nog niet weten te onderzoeken, en ik had alle tijd en mogelijkheden – want ik weet inmiddels hoe ingewikkeld het is om goed onderzoek te doen – zou ik willen weten hoe we het leven van mensen met mentale klachten kunnen verbeteren. Psychische problemen kunnen iedereen overkomen, en misschien zijn ze wel vervelender dan fysieke klachten.
Ik ben opgegroeid in Hannover, als enig kind. Voordat ik ging studeren heb ik een jaar in Amerika gewoond en daar op een high school gezeten. Ik vond het heel leuk een ander deel van de wereld te zien en andere culturen en mensen te leren kennen. Toen ik besloot psychologie te gaan doen, leek het me leuk dat voort te zetten. Bovendien zijn er in Duitsland minder plekken en is het moeilijker om de opleiding binnen te komen.
Naar Nederland gaan is een van de beste beslissingen die ik tot nu toe in mijn leven genomen heb. Ik vind het echt heel leuk hier. Als ik terugkijk, denk ik soms ook: wauw, ik kwam hier helemaal alleen, ik kende de cultuur en de universiteit amper, wat een ervaring! Ik heb mezelf in het diepe gegooid, daardoor ben ik sneller volwassen geworden.
‘Je moet een beetje extravert worden’
Ik had ook in mijn kamer kunnen blijven zitten, maar daar zitten niet veel voordelen aan. Het is beter naar buiten te gaan en op anderen af te stappen. Je moet een beetje extravert worden. En het is ook voordelig dat je niemand kent en niemand jou, je kunt dingen anders doen, een beetje een nieuw iemand creëren. In Hannover was er geen druk om uit mijn comfortzone te treden, in Nederland wel, en daardoor heb ik veel nieuwe dingen uitgeprobeerd. Ik heb me bij een vereniging aangesloten, nieuwe sporten geprobeerd…
Ik vond het hier makkelijker om zomaar een praatje aan te knopen, of een grapje te maken. In Duitsland zijn de mensen ook aardig hoor, maar vooral voor degenen die ze kennen.
Ook op de universiteit merkte ik dat. In Duitsland hechten de docenten bijvoorbeeld meer waarde aan hiërarchie. Als je hier een praatje maakt met een docent, krijg je allerlei boekentips. In Duitsland zie ik dat niet gebeuren. Er zijn hier trouwens ook meer mogelijkheden om dingen naast je studie te doen dan in Duitsland. Denk aan studie- en studentenverenigingen, werkgroepen, projecten of een bestuursjaar doen.
Als ik in Duitsland was gebleven, was ik denk ik minder gegroeid als persoon. En ik had minder inspiratie opgedaan. De Duitse psychologieboeken zijn wat conservatiever en laten minder alle verschillende kanten van de psychologie zien. Als het lukt, zou ik hier graag willen blijven. Ik zou hier wel kunnen leven. Ik heb een Nederlandse vriendin en ben de taal aan het leren en in vergelijking met Duitsland is hier alles lekker dichtbij.
Het is mijn droombaan als bedrijfspsycholoog te werken binnen een interdisciplinair team dat nadenkt over gedragsveranderingen op het gebied van duurzaamheid en gezondheid. Ik denk natuurlijk weleens na over of het stimuleren van gedragsveranderingen nu altijd ethisch is. Want je kunt het ook zien als een vorm van manipulatie. Ik denk dat zolang ik het product of de dienst zelf ook zou gebruiken, het oké is. En dan heb ik het niet over een leuke auto, maar over iets waar de wereld beter van wordt, als iedereen er geld aan uit zou geven.’
Beeld: Stijn Rademaker
