Artikelen / 05/05/2017

Kiezen in en voor vrijheid

Geen reacties
Log in
‘Kiezen in vrijheid kan alleen kiezen voor vrijheid worden als de keuzevrijheid van de ander wordt gerespecteerd.’ Dat stelt ontwikkelingspsycholoog Willem Koops in een rede die hij op 4 mei uitsprak ter herdenking van omgekomen leden van de universitaire gemeenschap van de Universiteit Utrecht tijdens de Tweede Wereldoorlog. ‘Daartoe moeten wij elkaar permanent oproepen en daartoe dienen wij volgende generaties met liefde en toewijding op te voeden.’
Willem Koops

De beroemde bioloog Thomas Huxley (1825–1895) zei eens tegen zijn gehoor: ‘U bent een verzameling zenuwcellen.’ De Groningse hoogleraar psychologie Benjamin Jan Kouwer (1924-1968) zei hierover in zijn colleges (Kouwer, 1973, p. 18-19) dat een dergelijke uitspraak met enig goed recht fascistisch genoemd mag worden. Dat is een denkstap die enige toelichting vraagt. De term fascisme verwijst naar de totalitaire staat, die boven het individu is geplaatst en met de vrijheid en keuzevrijheid van het individu principieel geen rekening houdt. Fascisme met een hoofdletter verwijst hierbij naar het Italiaanse Fascisme van Benito Mussolini (1883–1945). Fascisme met een kleine letter wordt gebruikt als algemene term voor totalitaire staten, zoals het nazi-Duitsland van Adolf Hitler (1889-1945), en het Spanje van Francisco Franco (1892-1975), die de staat boven het individu stellen en de individuele vrijheid van haar burgers niet respecteren. Datzelfde niet-erkennen van de individuele vrijheid vindt men ook in uitspraken als die van Huxley. Of zoals in onze tijd in uitspraken van hersenwetenschapper Dick Swaab (2011),