Log in
De wetenschap staat onder druk – iedereen zal in deze uitspraak iets van zijn gading vinden, variërend van de gevolgen van het Rapport Van Rijn (Rapport Commissie Bekostiging Hoger Onderwijs en Onderzoek, 2019) tot de verspreiding van nepwetenschap, zoals over de vermeende gevaren van vaccinatie. Klaas Sijtsma doelt echter op de discussie over integriteit in het wetenschappelijk onderzoek. ‘Dit pijnlijke onderwerp raakt het hart van wat wij doen en wie wij zijn en zet onze geloofwaardigheid onder grote druk.’

In tijden waarin meningen voor feiten doorgaan en feiten voor meningen is de wetenschap des te afhankelijker van haar geloofwaardigheid. Sijtsma benadrukt dat het niet zo is dat wetenschappelijke onderzoekers hun werk zonder integriteit doen en ethische standaarden aan hun laars lappen. ‘Wel is duidelijk dat de wetenschap, en dus ook de wetenschappelijke psychologie, zich in een overgangsproces bevindt naar een nieuwe onderzoekscultuur. De recente Nederlandse gedragscode wetenschappelijke integriteit maakt hiervan onderdeel uit.’
Klaas Sijtsma

De wetenschap bloeit bij het nastreven van ongewone oplossingen voor bekende problemen en het nemen van onverwachte afslagen in een voorgenomen onderzoekstraject. Het klassieke idee van academische vrijheid spitst zich doorgaans toe op de individuele onderzoeker die kan onderzoeken wat zij wenst, zonder inmenging van belangengroepen. Het is maar de vraag of dit ideaal ooit realistisch was, maar vaststaat dat het vandaag moeilijk is vol te houden. De samenleving verwacht dat de wetenschap met resultaten komt die het algemeen belang dienen, ofwel, dat de wetenschap impact heeft. De overheid, bedrijven en ook goede doelen, maar ook de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en de European Research Council (ERC) willen inspraak in wat de wetenschap onderzoekt. Financiering wordt ervan afhankelijk gesteld en dit legt nog meer druk op de vraag aan de wetenschap om impact te hebben.

Team Science

Om kennis te genereren die mogelijk impact heeft, hebben onderzoekers een omgeving nodig zonder beperkingen op de onderzoeksmethoden, de

Dit essay is een bewerkte versie van de DIES-rede die hij uitsprak op 21 november 2019. Van 2005-2010 was Sijtsma voorzitter van de COTAN en van 2010-2011 was hij President van de Psychometric Society.