‘Heb je tijd voor een gratis persoonlijkheidstest?’ Het meisje had kennelijk in de gaten dat ik maar wat rondslenterde in de Kalverstraat. Net begonnen met mijn studie psychologie, had ik wat rondgeneusd in de American Bookstore. In deze ramsjwinkel bemachtigde je voor een paar gulden de complete werken van Nietzsche. Een onverschrokken intellectueel kon niet zonder, wist ik. Ook verkochten ze goedkope edities van I’m OK, You’re OK, The Myth of Mental Illness en andere boeken die mij hadden overtuigd dat ik geen psychiater, maar psycholoog wilde worden. Jong en zoekend, was ik de perfecte prooi voor een lieftallige lokvrouw van de Church of Scientology.
Ik was geïntrigeerd. Als ex-katholiek had ik het niet zo op kerken, maar Paradiso was tenslotte ook in een kerk gevestigd. Ik volgde haar naar een kantoorgebouw. De posters in de hal deden denken aan affiches van de Maharishi, maar ook aan sf-boeken, oplichtend vanuit een stralende toekomst: Dianetics, The Modern Science of Mental Health. In mijn colleges psychologie had ik er niks over gehoord, maar dat gold voor transcendentale meditatie, transactionele analyse, gestalttherapie, de Orgone Energy Accumulator van Reich, bewustzijnsverruimende middelen en andere verlokkingen die een scholier uit Spijkenisse hadden verleid tot een studie psychologie in Amsterdam.
Het meisje liet me de Oxford Personality Test invullen. Beetje melig, dat Oxford, maar dat was kenmerkend voor die verlokkingen, je wist nooit zeker hoe serieus ze waren. Ben je vaak impulsief? Vind je het vervelend als anderen zeggen wat je moet doen? Mijn antwoorden werden ingenomen en elders verwerkt, waarna een bedrukt kijkende oudere Scientologist tegenover me plaatsnam. ‘Ben je al in therapie?’, vroeg hij. Op mijn ontkenning keek hij nog bezorgder. Hij liet me zien dat mijn persoonlijkheidsprofiel, weergegeven als een lijngrafiek, op meerdere plaatsen gevaarlijk onder de gewenste bandbreedte dook. Zo neurotisch kwam hij ze zelden tegen, een wonder dat er nog geen ongelukken waren gebeurd. Maar wat een geluk ook dat ik was langsgekomen!
Terwijl hij me het cursusaanbod van Scientology uitlegde, werd aan een andere tafel een weifelend stelletje overgehaald te tekenen voor een cursus van 1500 gulden. Ongetwijfeld gevolgd, zo leerde ik later, door nog eens tienduizenden guldens om de staat van ‘helderheid’ en volmaakte rationaliteit te bereiken waarin ze niet langer reactief denken en zich alles perfect herinneren, ook hun vorige levens. Zonder fMRI, gewoon met een electro-psychometer.
Ik kreeg het ondertussen steeds benauwder. Ik ontsnapte door een brochure van een paar gulden te kopen. Ik ontving nog wel een aantal brieven waarin met toenemende urgentie de psychische rampspoed werd geschetst die dreigde als ik niet snel contact met Scientology opnam, maar uiteindelijk lieten deze body snatchers mij met rust.
Mij wel, maar Tom Cruise en John Travolta niet. Misschien had ik die cursussen dus toch moeten volgen. En later ontdekte ik zelfs dat Tom en Scientology samen met Thomas Szasz, de schrijver van The Myth of Mental Illness, optrekken tegen de psychiatrie. Je zou er gestoord van worden.