Met collega’s verricht ik sinds jaar en dag onderzoek naar hoe getuigen, slachtoffers, en verdachten verhoord dienen te worden. Uit ons onderzoek blijkt meermaals dat het verhoor in Nederland verbeteringen1 behoeft. Wij vonden2 bijvoorbeeld dat de politie weinig open vragen stelt aan kinderen terwijl wetenschappelijk onderzoek uitwijst dat zulke vragen de betrouwbaarheid van verklaringen ten goede komen. We stuurden een stuk hierover naar een internationaal tijdschrift. Na enkele aanpassingen werd het gepubliceerd.
Recherchepsychologen van de Nederlandse politieacademie die verantwoordelijk zijn voor het kinderverhoor schreven een reactie3 op ons stuk. Zij stelden onder andere dat wij belangenverstrengelingen hadden omdat wij trainingen geven in een wetenschappelijk gevalideerd protocol om kinderen te interviewen. Hierdoor zouden wij onbewust negatief zijn tegenover het Nederlandse kinderverhoor. Buiten dat niet alleen wij kritisch zijn op dat verhoor, zijn wij niet de bedenkers van dit protocol. Tevens publiceren wij ook onderzoek over dat zelfs dit protocol tekortkomingen heeft.
Enfin: de redacteur zei tegen de auteurs dat de alinea betreffende de belangenverstrengeling eruit moest. Zo gezegd zo gedaan. Maar toch: toen wij het gepubliceerde artikel tegenkwamen op de site van het tijdschrift, zagen wij tot onze verbazing dat de alinea weer terug was. Wat bleek? Toen de auteurs de drukproeven ontvingen, hadden ze de alinea weer toegevoegd. Zonder medeweten van de redacteur. Die eiste dat de alinea werd verwijderd en een gecorrigeerd artikel werd op de site gepubliceerd. Maar de Nederlandse recherchepsychologen hebben het stuk met de gewraakte alinea nog steeds op ResearchGate4 staan.
Andere ervaring. Onlangs ontvingen wij een reactie van Nederlandse psychologen over hetzelfde artikel omtrent het kinderverhoor. We mochten een weerwoord schrijven. Wij citeerden een zin vanuit de reactie waaruit bleek dat de auteurs fout waren in hun conclusie. Toen wij de drukproef kregen, stelde de redactie dat de aangehaalde zin niet in de reactie van de auteurs stond. Wat bleek? In een latere versie hadden de auteurs de zin verplaatst naar een voetnoot en nieuwe informatie eraan toegevoegd. Informatie die wij niet hadden gezien toen wij ons weerwoord schreven. Hoewel de zin niet was verplaatst omwille van ons weerwoord, had de redactie niet gezien dat de auteurs van alles hadden veranderd zonder hun medeweten.
Er lijkt dus een sluiproute te zijn bij het publiceren van artikelen. Auteurs kunnen op het laatste moment zaken wijzigen zonder medeweten van de redactie. Hoe vaak zo’n sluiproute wordt gebruikt, is onbekend. Maar toen recentelijk een stuk van mij was geaccepteerd vroeg een van mijn coauteurs of we bij de drukproef nog wat zaken konden toevoegen. ‘Do, and apologize later if you have to,’ zei zij.
Zo te zien kennen meer psychologen deze sluiproute.
Referenties
- https://cris.maastrichtuniversity.nl/en/publications/het-nederlandsepolitieverhoor-van-verdachten-anno-2017
- https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/acp.3521
- https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/acp.3545
- https://tinyurl.com/33shyehs
Beeld: Philip Driessen