Positieve psychologie ontwikkelde zich aan het eind van de vorige eeuw, toen er meer belangstelling ontstond voor het voorkomen van ziekte. In het geval van psychische gezondheid zijn er drie kernvragen te onderscheiden. Hoe ontstaat een psychische stoornis en hoe is die te behandelen? Hoe is een psychische stoornis te voorkomen? En hoe kan je de psychische gezondheid versterken zodat de kans op een goede ontwikkeling en bloei van psychische vermogens zo groot mogelijk is?
Bij psychische stoornissen onderzoekt de positieve psychologie wat de stimulerende aanknopingspunten zijn die cliënten kunnen helpen om te gaan met de stoornis én om een goed leven op te bouwen ondanks die stoornis. Het gaat dan bijvoorbeeld om ‘waarderende diagnostiek’ die ook de sterke kanten en talenten in kaart brengt om cliënten te stimuleren die in te zetten. Het gaat, naast de behandeling van de stoornis, ook om het bevorderen van de psychische gezondheid, om de kans op terugval bij een behandeling te verkleinen en om de kwaliteit van leven te bevorderen. Vaardigheden die eveneens bij een somatische chronische ziekte van belang kunnen zijn.
De inbreng van de positieve psychologie bij het voorkomen richt zich niet zozeer op specifieke ziektes en stoornissen maar meer op het versterken van sociaal-emotionele vaardigheden. Denk aan veerkracht, een goede mentale gezondheid kan immers een aantal psychische problemen voorkomen. Net zoals een goede lichamelijke conditie bescherming kan bieden tegen een aantal somatische ziektes.
De positieve psychologie komt ten slotte tot uiting in het bevorderen van de benodigde psychische gezondheid om te kunnen floreren, om talent en sterke kanten tot ontwikkeling te brengen, om met plezier te leren en te werken, relaties op te bouwen, productief te zijn en een zinvol en plezierig leven te hebben. Daarbij gaat het niet alleen om individuele aspecten en vaardigheden maar ook om externe condities: de omgeving en de organisatie waarvan iemand deel uitmaakt. Op een school gaat het dan om omstandigheden waaronder leerlingen gemotiveerd en betrokken werken aan de formele eisen en hun ontwikkeling. In een bedrijf gaat het erom hoe werken niet alleen een bron van inkomsten is, maar ook een bron van de eigen ontwikkeling.
Internationaal neemt de aandacht vanuit de onderzoekswereld voor positieve psychologie toe en heeft het domein eigen tijdschriften en vakgroepen. In Nederland is dat de vakgroep Positieve Psychologie aan de Universiteit Twente. Ook vanuit hbo-opleidingen is er belangstelling voor de toepassingsmogelijkheden van de positieve psychologie in diverse settings. De positieve psychologie komt zo geleidelijk vol op stoom onder de vlag van de hele psychologie.
* Duijker, H.C.J. (1959). Nomenclatuur en systematiek der psychologie. Nederlands Tijdschrift voor de Psychologie en haar Grensgebieden, 14, 172-204. Citaat p.181.