Een bezoek aan de milieustraat, voorheen gemeentewerf en in eerlijker tijden gewoon de stort geheten, is altijd leuk.
Eindelijk af van troep die je al veel eerder had moeten weggooien, en gelegenheid voor wat archeologisch onderzoek naar de eigen tijd. Duurzame plastic tuinmeubelen passen duidelijk niet meer in de moderne tuinbeleving, en tv’s moeten breed zijn maar niet diep. Hoogtepunt van mijn laatste bezoek: een rollator waarmee naar de bandjes te oordelen hooguit een paar honderd meter gelopen is.
Het leek wel kunst, die smetteloze rollator tussen al die roestige en kapotte spullen in de oud ijzer container. En een mooi symbool van verspilling in de zorg. Net als declaraties voor nooit verrichte behandelingen, nutteloze chemokuren voor terminale patiënten, dure managers en onnodig grote hoeveelheden medicijnen en verpleegmateriaal. Allemaal makkelijke argumenten om de hoge kosten van de zorg toch vooral te wijten aan verspilling, en niet aan een te grote vraag die afgeremd moet worden door een hogere eigen bijdrage. Hoe hoog die kosten zijn, beseffen de meeste mensen echter niet. Volgens de Zorgrekeningen van het CBS gaven we in 2010 64 miljard euro uit aan zorg en welzijn. Dus 4000 euro per persoon, ofwel 16.000 euro voor een gezin met twee kinderen!
De zorgsector zelf lijkt dit evenmin te weten, of anders te bagatelliseren. Het hoofd van de ziekenhuisapotheek van het Leidse UMC ziet wel verspilling maar geen kostenprobleem: ‘Ik zie niet in waarom we niet méér zouden kunnen betalen voor de zorg. Vraag het aan mensen en de meesten vinden gezondheid het belangrijkste wat er is. Toch betaal ik per jaar meer aan het onderhoud van mijn auto dan de 1050 euro voor mijn ziektekostenverzekering’ (NRC, 19 mei). Nee dus. We betalen ook nog een inkomensafhankelijke zorgpremie, AWBZ-premie en allerlei belastingen om die 4000 euro per persoon te kunnen opbrengen. Maar als zelfs Martin van Rijn, die als DG het zorgstelsel hervormde, trots volhoudt: ‘Iedereen betaalt hetzelfde verplichte bedrag voor de “basisverzekering” waar alle essentiële zorg uit wordt betaald’ (NRC, 26 mei), waarom zou een gewone dokter, of een verzekerde, zich dan zorgen maken over de kosten? Ook de ggz steekt de kop in het zand. Een uniforme eigen bijdrage is natuurlijk idioot. Maar hoe voorkomen we dan dat allerlei minder brandende problemen tijd en aandacht opeisen die voor echt belangrijke problemen gereserveerd zouden moeten worden? Moet de zorg daar ook niet een antwoord op proberen te geven? Of is dat slagers vragen hoe we onze vleesconsumptie kunnen beperken?
Wouter Bos, sinds kort een kopstuk in de zorg, weet de oplossing: alleen het nodige vergoeden (NRC, 26 mei). Die gaat ons dus ook niet verder helpen. Want wat is nodig? Uit puur lijfsbehoud vermijden politici die vraag. Alleen verzekeraars als CZ lijken soms voorzichtig een keuze te durven maken. Namens ons. Maar ook zij kijken nog steeds alleen naar efficiëntie, niet naar noodzaak. We zullen zelf moeten kiezen. Alle reden dus voor een eigen bijdrage, maar dan wel inhoudelijk.
Jos de Bruin
Ontwerper cognitiemodellen, zelfstandig gevestigd