Uiteindelijk dan maar een college methodologie. Via Twitter (begin er nooit aan) gaf dr. Vanessa Loaiza (@vmloaiza1) de aanzet tot het volgende voorbeeld. Stel ik geef mijn smaakwaardering voor vier soorten hamburgers: 1. met avocado en met bacon; 2. zonder avocado en zonder bacon; 3. met avocado en zonder bacon, en, u raadt het al: 4. zonder avocado en met bacon. De beoordeling is op een Likert schaal van 0 (‘Dan nog liever iets vegetarisch’) tot 10 (‘Verslavend’). De resultaten staan in het linkerpaneel beneden.
Met de introductieboeken statistiek nog vers in het achterhoofd weet u dit patroon natuurlijk direct te plaatsen. Er is een interactie tussen avocado en bacon, zodat de smaakervaring versterkt wordt door de combinatie: het geheel is méér dan de som der delen. Maar nu komt het. Stel dat de Likert-schaalscores zich één-op-één laten vertalen naar een andere afhankelijke maat, bijvoorbeeld de prijs in euro’s die ik na een weekend vasten voor ieder van de hamburgers zou willen betalen. Voor smakelijke burgers heb ik natuurlijk meer over, maar er is een grens. De getransformeerde resultaten staan in het rechterpaneel. En poef – ineens is de interactie in rook opgegaan. Voor de nieuwe afhankelijk maat, euro’s, is het geheel gewoon de som der delen.
‘Lekker belangrijk, dit gezwatel over hamburgers,’ denkt u nu wellicht. Maar dan vergist u zich – veel interacties in de psychologie zijn van het avocado-type, waar de lijnen elkaar niet kruisen, en het bestaan van dergelijke interacties is afhankelijk van de meetschaal. Voor een interactie die niet kruist, is een algemene conclusie dan ook onbesuisd.
Beeld: Peter Valckx