Ik was een halfuur eerder want ik was nerveus, ik liep de trappen af van de lege zaal en sloot mijn laptop aan op het systeem. De grote schermen flikkerden. Daar was mijn presentatie, duidelijk op een van de twee schermen, maar het andere scherm bleef flikkeren. Ik belde de ICT, en binnen vijf minuten stond er een meneer naast me. Ik zei: ‘Het ligt niet aan de aansluiting, want een van de schermen doet het wel.’ Zijn antwoord: ‘Het is wel ietsjes ingewikkelder dan een stofzuiger.’
Daar stond ik dan, met een opmerking teruggezet op mijn plaats: het huishouden, en zeker niet de collegezaal. Over de jaren heen kan ik het aantal seksistische ervaringen niet eens meer tellen. ‘Hij bedoelt het vast niet zo’, ‘Ja, zulk soort dingen zegt hij ook tegen mij, ik vind dat niet zo erg’, zijn goedbedoelde opmerkingen die het probleem juist illustreren: seksisme wordt vaak weggezet als niet-bestaand probleem van zeurende vrouwen. Maar denk je eens in: hoe bizar zou het zijn geweest als hij ‘Nou, het is wel ietsjes ingewikkelder dan een stofzuiger’ had gezegd tegen een mannelijke aio?
Ik ben niet alleen met mijn ervaringen van (onbewust bedoelde) stereotyperingen en seksistische opmerkingen. Reden voor vier hoogleraren (Ineke Sluiter, Naomi Ellemers, Judi Mesman en Eveline Crone) om de website Athena’s Angels1 te beginnen. Deze website heeft als doel het verlagen van seksisme in de wetenschap, door informatie te verstrekken, ervaringen te documenteren en waar mogelijk te helpen. Op de pagina Angels Alerts worden ervaringen verzameld die variëren van onbedoeld tot expliciet seksisme. De website maakt duidelijk dat vrouwelijke wetenschappers in het begin van hun carrière meer worden onderschat, en harder moeten werken om even serieus genomen te worden als hun mannelijke collega’s. Dit heeft ook gevolgen voor hun carrière.
In december presenteerde het landelijk netwerk van vrouwelijke hoogleraren de monitor vrouwelijke hoogleraren van 2020.2 Deze monitor onderzoekt de verdeling van vrouwelijke en mannelijke onderzoekers op de verscheidene lagen van de universiteiten. De conclusie: bij elke stap van de carrièreladder neemt het percentage vrouwen af. Er zijn bijvoorbeeld 43,6% vrouwelijke promovendi, maar slechts 24,2% vrouwelijke hoogleraren. En dit terwijl vrouwelijke hoogleraren gemiddeld meer uren werken dan hun mannelijke collega’s. In Europa bungelt Nederland onderaan als het gaat om gelijkheid van mannen en vrouwen in de wetenschap, en het lijkt er niet op dat dit snel zal veranderen: de toename in vrouwelijke hoogleraren ligt rond de 1%. De monitor besluit met hun advies om deze groei te stimuleren; gelijke betaling, gelijke kansen en een inclusieve werkomgeving. En voor een inclusieve werkomgeving is de bewustwording van onbewuste vooroordelen over vrouwen in de wetenschap een eerste stap. Die stap is makkelijker dan je denkt. Je hoeft alleen maar te denken: zou ik dit bij een man ook zeggen? Opgelost.
Zo, dan kunnen we ons nu gaan focussen op de inclusie van alle andere personen met een minderheidspositie in de wetenschap. Onwards and upwards.
Bronnen:
Beeld: Stijn Rademaker