Strafjurist Jacques Claessen en rechtspsychologe Gwenny Zeles (beiden Universiteit Maastricht) pleiten voor meer bemiddeling bij strafzaken. Dit herstelrecht biedt dader en slachtoffer de mogelijkheid samen tot een schikking te komen.
Terwijl het strafrecht bedoelt daders leed toe te brengen, staat in herstelrecht ‘wedergoedmaking’ centraal: dader en slachtoffer sluiten vrijwillig een overeenkomst ter herstel van de door de dader aangerichte schade. Dat kan de vorm hebben van werkelijk herstel (reparatie van het vernielde tuinhek), een dienst, een financiële vergoeding van de schade of een donatie aan een door het slachtoffer gekozen doel. De dader kan bovendien laten vastleggen dat hij bijvoorbeeld een agressietraining gaat volgen of professionele hulp zoekt bij verslavingsproblematiek. Het slachtoffer, op zijn beurt, kan bijvoorbeeld de dader vertellen wat diens daad met hem gedaan heeft.
Claessens en Zeles bestudeerden bij een strafrechtelijke bemiddelingspraktijk in Maastricht – de enige die Nederland rijk is – een kleine vijftienhonderd dossiers tussen 2000 tot en met 2010. De zaken variëren van verduistering en oplichting tot mishandeling en verkrachting. Hun conclusie: strafrechtelijke bemiddeling is een solide praktijk en verdient uitbreiding. Zeventig procent van de onderzochte bemiddelingspogingen verliep succesvol en resulteerde in een overeenkomst tussen slachtoffer en dader. Op recidive scoort bemiddeling niet slechter dan de gangbare strafpraktijk. Beide partijen blijken achteraf tevreden over procedure en uitkomst.
Vergeleken met veel andere Europese landen loopt Nederland achter qua strafrechtelijke bemiddeling. Claessens en Zeles schrijven dat onder meer toe aan het gure juridische klimaat, de roep om strengere straffen en het gewicht dat de politiek toekent aan slachtofferbelangen. Het is echter de vraag of de gangbare, op vergelding gerichte strafpraktijk slachtoffers meer recht doet dan bemiddeling. Bemiddeling bij strafzaken zou uiteindelijk een regulier onderdeel van het strafrecht moeten worden. (EdJ)
