Stadiëring en profilering van unipolaire depressie in de klinische praktijk

Toepasbaarheid en relatie met klinische variabelen
07/01/2022
Fleur Kraanen, Pieter Dingemanse, Eline Regeer, Paul Boelen
Geen reacties
PavelKant_shutterstock_1915433770
Volume 57, Issue 1

Samenvatting

Staging and profiling of unipolar depression in clinical practice: applicability and relationship with clinical variables F. Kraanen, P. Dingemanse, E. Regeer & P. Boelen

Although depression appears to refer to a homogeneous state, there are significant differences in clinical expression and underlying processes between individuals. Peeters et al. (2012) developed a model for staging and profiling of unipolar depression with the help of which these individual differences can be assessed. The current study aimed to evaluate the clinical applicability of this model among 381 patients enrolled in an outpatient depression treatment center. Several relationships were found between staging and profiling on the one hand and clinical variables on the other. On the basis of the results, it is concluded, albeit cautiously (since it is a first study), that the model appears applicable in clinical practice. These results invite further research into the usefulness of staging and profiling in unipolar depression.

649 Weergaven
2 Downloads
  • Samenvatting
  • Inleiding
  • Methode
    • Deelnemers
    • Meetinstrumenten
    • Procedure
    • Statistische analyses
  • Resultaten
    • Retentie van deelnemers
    • Demografische gegevens
    • Klinische kenmerken
    • Stadiëring en profilering
    • Ernst van de depressie bij intake
    • Lengte van de behandeling
    • Resultaat behandeling
  • Discussie
  • Dankwoord
  • Literatuurlijst
  • Over de auteur
Log in
Hoewel depressie lijkt te verwijzen naar een homogeen toestandsbeeld bestaan er wel degelijk betekenisvolle verschillen in klinisch beeld en onderliggende processen tussen individuen. Peeters et al. (2012) ontwikkelden een model voor stadiëring en profilering van unipolaire depressie met behulp waarvan deze individuele verschillen geïnventariseerd kunnen worden. Er is niet of nauwelijks nagegaan in hoeverre stadiëring en profilering toepasbaar en bruikbaar is in de klinische praktijk. Fleur Kraanen en collega’s geven hiertoe een eerste aanzet.

Inleiding

Depressie is een veelvoorkomende psychische stoornis. Resultaten van een groot Nederlands bevolkingsonderzoek wezen uit dat bijna 20% van de Nederlandse populatie tussen 18 en 64 jaar ooit een depressie heeft gehad en ruim 5% een depressie doormaakte in de afgelopen twaalf maanden (de Graaf et al. 2012). Hiervan zochten ongeveer 200.000 mensen hulp in de ggz (Nuijen et al., 2017). Depressie komt niet alleen veel voor maar wordt ook geassocieerd met een hoge lijdensdruk (bijv. Papakostas et al., 2004; Saarni et al., 2007). Bovendien brengt de aandoening hoge kosten met zich mee, onder andere verbonden met behandeling en arbeidsverzuim (Eaton et al., 2008; de Graaf et al., 2012; Coretti et al., 2019).

Depressieve stoornissen worden in Nederland vrijwel altijd geclassificeerd aan de hand van de DSM-criteria (DSM, 2014). Hoewel de introductie van de DSM verschillende positieve effecten met zich meebracht – denk aan meer uniformiteit in

Literatuurlijst

  1. Altrecht GGZ (2014). Checklist Stagering en Profilering van Unipolaire Depressies (CSP-UD). Utrecht: Auteur.
  2. APA (2014). Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen (DSM-5). Nederlandse vertaling van Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th Edition). Arlington: American Psychiatric Association.
  3. Beekman, A.T.F., van Os, J., van Marle, H.J.C. & van Harten, R.N. (2012). Stagering en profilering van psychiatrische stoornissen. Tijdschrift voor Psychiatrie, 54, 915-920. Coretti, S., Rumi, F. & Cicchetti, A. (2019). The social cost of major depression. A systematic review. Review of European Studies, 11 (1), 73-85.
  4. Cosci, F. & Fava, G.A. (2012). Staging of mental disorders: Systematic review. Psychotherapy and Psychosomatics, 82(1), 20–34.
  5. de Beurs, E. (2008). Brief symptom inventory handleiding. Leiden: The Netherlands: PITS B.V.
  6. de Graaf, R., Tuithof, M., van Dorsselaer, S. & ten Have, M. (2012). Comparing the effects on work performance of mental and physical disorders. Social Psychiatry Psychiatric Epidemiology, 47, 1873–1883.
  7. Eaton, W.W., Martins, S.S., Nestadt, G., Bienvenu, J., Clarke, D. & Alexandre, P. (2008). The burden of mental disorders. Epidemiologic Reviews, 30, 1–14.
  8. Fava, G.A. & Kellner, R. (1993). Staging: A neglected dimension in psychiatric classification. Acta Psychiatrica Scandinavica, 87(4), 225–230. Huibers, M. (2020). Gepersonaliseerde psychotherapie. De zwarte doos van CGT. Gedragstherapie, 51(2), 145-157.
  9. Jongedijk, R.A. (2001). Psychiatrische diagnostiek en het DSM-systeem: Een kritisch overzicht. Tijdschrift voor Psychiatrie, 43(5), 309-319.
  10. Kerkhof, A.J.F.M., & Heeringen, C. van (2000). Richtlijnen voor de behandeling van suïcidaliteit. In C. van Heeringen, & A.J.F.M. Kerkhof (Red.), Behandelingsstrategieën bij suïcidaliteit (pp. 151-152). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
  11. McGorry, P.D., Hickie, I.B., Yung, A.R., Pantelis, C. & Jackson, H.J. (2006). Clinical staging of psychiatric disorders: A heuristic framework for choosing earlier, safer and more e–ective interventions. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 40, 616-622.
  12. Meesters, Y., Duijzer, W.B., Nolen, W.A., Schoevers, R.A. & Ruhe, E. (2016). Inventory of Depressive Symptomatology en verkorte versie in routine outcome monitoring van Stichting Benchmark GGZ. Tijdschrift voor Psychiatrie, 58 (1), 48-54.
  13. Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (2012). Multidisciplinaire Richtlijn Diagnostiek en Behandeling van Suïcidaal Gedrag. Utrecht: De Tijdstroom.
  14. Nuijen, J., van der Bon-Martens, de Graaf, R., ten Have, M., van der Poel, A., de Beurs, D., Nielen, M., Verhaak, P. & Voorrips, L. (2017). Zicht op Depressie: De Aandoening, Preventie, en Zorg. Utrecht: Trimbos-instituut.
  15. Papakostas, G.I., Petersen, T., Mahal, Y., Mischoulon, M., Nierenberg, A.A. & Fava, M. (2004). Quality of life assessment in major depressive disorders: A review of the literature. General Hospital Psychiatry, 26 (1), 13-17.
  16. Peeters, F.P.M.L., Ruhe, H.G., Beekman, A.T.F., Spijker, J., Schoevers, R., Zitman, F. & Schene, A. (2012). Stagering en profilering van unipolaire depressies. Tijdschrift voor Psychiatrie, 54 (11), 957-963.
  17. Peeters, F.P.M.L., Ruhe, H.G., Wichers, M., Abidi, L., Kaub, K., van der Lande, J., Spijker, J., Huibers, M.J.H. & Schene, A. H. (2016). The Dutch Measure for quantification of Treatment Resistant Depression (DMTRD): An extension of the Maudsley Staging Method. Journal of Affective Disorders, 205, 365-371.
  18. Ruhe, H.G., van Rooijen, H., Spijker, J., Peeters, F.P. & Schene, A. H. (2012). Staging methods for treatment resistant depression. A systematic review. Journal of Affective Disorders, 137, 35-45.
  19. Rush, A.J., Giles, D.E., Schlesser, M.A., Fulton, C.L., Weissenburger, J.W. & Burns, C. (1986). The inventory of Depressive Symptomatology (IDS): Preliminary findings. Psychiatry Research, 18, 65-87.
  20. Rush, A.J., Gullion, C.M., Baco, M. R., Jarrett, R.B. & Trivedi, M.H. (1996). The inventory of Depressive Symptomatology (IDS): Psychometric properties. Psychological Medicine, 26, 477-486.
  21. Rush, A.J., Pincus, H.A. & First, M. B. (2000). Handbook of psychometric measures. Washington DC: American Psychiatric Association.
  22. Rush, A.J., Trivedi, M.H., Ibrahim, H.M., Carmody, T.J., Arnow, B., Klein, D. N. et al. (2003). The 16-item Quick Inventory of Depressive Symptomatology (QIDS), clinician rating (QIDS-C), and self report (QIDS-SR): A psychometric evaluation in patients with chronic major depression. Biological Psychiatry, 54, 573-583.
  23. Saarni, S.I., Suvisaari, J., Sintonen, H., Pirkola, S., Koskinen, S., Aromaa, A. et al. (2007). Impact of psychiatric disorders on health-related quality of life: general population survey. British Journal of Psychiatry, 190 (4), 326-332.
  24. Scott, J. & Henry, C. (2017). Clinical staging models: From general medicine to mental disorders. BJPsych Advances, 23, 292-299.
  25. Sheehan, D.V., Lecrubier, Y., Sheehan, K.H., Amorim, P., Janavs, J., Weiller, E., Hergueta, T., Baker, R. & Dunbar, G.C. (1998). The Mini-International Neuropsychiatric Interview (M.I.N.I): The development and validation of a structured diagnostic psychiatric interview for DSM-IV and ICD-10. The Journal of Clinical Psychiatry, 59 (Suppl. 20), 22–33.