Voor wie of wat beteken ik nog iets?

Zingeving bij ouderen met autisme
06/09/2024
Christel van Osch, Rosalien Wilting, Helene Andrea, Arjan Videler
Geen reacties
Black Salmon_shutterstock_1935976027
Issue 1

Samenvatting

C. van Osch, R.M.H.J. Wilting, H. Andrea & A.C. Videler

Meaning in life is a process of giving meaning and assigning value to life; an important but relatively underexposed theme in mental health care. It is unclear how giving meaning is experienced by older adults who have been diagnosed with autism in later life (60+). From clinical experience, there is the impression that they experience issues concerning meaning in life, but scientific research is lacking. The aim of this qualitative study was to gain insight in how meaning in life is experienced by older adults who have been diagnosed with autism. The design used was a phenomenological research design in which data was collected among ten participants by in-depth interviews. The results were discussed in a focus group of five older adults with a late autism diagnosis, and three older adults with autism provided written feedback on this article. Respondents associated the concept of meaning in life with existential issues. Work and relationships were mentioned as the most important sources of meaning, in that order. Autism and aging were both considered as complicating for experiencing meaning in life. Respondents were looking for ways of still being useful and remaining socially involved. This study provides indications that meaning in life is a clinically relevant theme for older adults with a late autism diagnosis. Healthcare providers should integrate meaning in life into the care of older adults with autism by making it a topic for discussion and discuss sources of – and questions about – meaning in life.

62 Weergaven
6 Downloads
  • Samenvatting
  • Zingeving bij ouderen met autisme
  • Onderzoek
  • Vier zingevingsthema’s
    • 1. Zingeving als begrip
    • 2. Zingevingsbronnen
    • 3. Autisme en zingeving
    • 4. Ouder worden en zingeving
  • Conclusies en praktische aanbevelingen
  • Literatuurlijst
  • Over de auteur
Log in
Jarenlang stonden symptomen en klachten centraal in de psychische hulpverlening. Zingeving is minstens zo belangrijk als vermindering van symptomen. Daarom luidt de kern­aanbeveling van de recent verschenen Generieke Module Zingeving in de psychische hulp­verlening: ‘Bespreek als professional zingeving met de patiënt en zijn naaste’. Ouderen die op latere leeftijd een diagnose autisme krijgen, kampen met zingevingsvragen. Hoe ervaren zij zingeving? En hoe ga je hier als psycholoog mee om?

Hoe ouderen met een late diagnose autisme omgaan met zingeving is onontgonnen terrein. Dit artikel behandelt de resultaten van kwalitatief onderzoek onder ouderen met autisme. Deze bevindingen van het kwalitatieve onderzoek werden voorgelegd aan acht ouderen met autisme, waarna zij vervolgens dit artikel weer van commentaar hebben voorzien.

Autisme wordt in de dsm-5 gedefinieerd als een neurobiologische ontwikkelingsstoornis die zich kenmerkt door beperkingen in wederkerige sociale contacten en beperkte en herhalende patronen in gedrag en interesses (American Psychiatric Association, 2022). Autisme persisteert door de levensloop en aangezien de prevalentie ongeveer 1% van de algemene bevolking bedraagt, zal deze vergelijkbaar zijn bij ouderen (Robison, 2019). In de ggz komt autisme veel meer voor, bij wel 7% tot 16% van de volwassenen met psychiatrische problematiek (Takara et al., 2015). Omdat autisme het aanpassen aan de ouderdom bemoeilijkt, is het aannemelijk dat een vergelijkbaar percentage van de ouderen met psychische klachten ook autisme heeft (

Literatuurlijst

  1. Akwa-GGZ (2023). Ggz standaarden: zingeving in de psychische hulpverlening.
  2. American Psychiatric Association (2022). Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen-tekst revisie (DSM-5-TR). Boom uitgevers: Amsterdam.
  3. ATLAS.ti. (2020). ATLAS.ti: the qualitative data analysis & research software (version 8.4).
  4. Baarda, B., Bakker, E., Fischer, T., Julsing, M., Peters, V., Van der Velden, T., & De Goede, M. (2013). Basisboek kwalitatief onderzoek: handleiding voor het opzetten en uitvoeren van kwalitatief onderzoek. Noordhoff.
  5. Boeije, H., & Bleijenbergh, I. (2014). Analyseren in kwalitatief onderzoek. Boom uitgevers: Amsterdam.
  6. Boyle, P.A., Buchman, A.S., Barnes, L.L., & Bennett, D.A. (2010). Effect of a Purpose in Life on Risk of Incident Alzheimer Disease and Mild Cognitive Impairment in Community-Dwelling Older Persons. Archives of General Psychiatry, 67(3), 304-310.
  7. Camic, P.M. (2021). Qualitative research in psychology: expanding perspectives in methodology and design. American Psychological Association. Washington.
  8. Crumbaugh, J., & Maholick, L. T. (1969). Manual instruction for the purpose in life test. Psychometric affiliates.
  9. Dewitte, L., Vandenbulcke, M., & Dezutter, J. (2019). Meaning in life matters for older adults with Alzheimer’s disease in residential care: associations with life satisfaction and depressive symptoms. International Psychogeriatrics, 31(5), 607–615.
  10. Dittmann-Kohli, F., & Westerhof, G. (1997). The SELE-sentence completion questionnaire: a new instrument for the assessment of personal meaning in research on aging. Anuario de Psycologica, 73, 7-18.
  11. Elmose, M. (2020). Understanding loneliness and social relationships in autism: the reflections of autistic adults. Nordic Psychology, 72(1), 3-22.
  12. Erdner, A., Andersson, L., Magnusson, A., & Lutzen K. (2009). Varying views of life among people with long-term mental illness. Journal of Psychiatric & Mental Health Nursing, 16(1), 54-60.
  13. Gagne C., (2004, 14 juni). Rehabilitatie: een weg tot herstel [Voordracht studiedag ‘rehabilitatie en herstel’]. Lectoraat Rehabilitatie Hanzehogeschool, Groningen, Nederland.
  14. Hand, B. N., Angell, A. M., Harris, L., & Carpenter, L. A. (2020). Prevalence of physical and mental health conditions in Medicare-enrolled, autistic older adults. Autism, 24(3), 755-764.
  15. Hedberg, P., Gustafson, Y., & Brulin, C. (2010). Purpose in life among men and women aged 85 years and older. The International Journal of Aging and Human Development, 70(3), 213–229.
  16. Hoenders, H.J.R., & Braam, A.W. (2020). De rol van zingeving in de psychiatrie: belangrijk, maar nog onduidelijk. Tijdschrift voor psychiatrie, 62(11), 955-959.
  17. Huguelet, P., Mohr, S. M., Olié, E., Vidal, S., Hasler, R., Prada, P. & Perroud, N. (2016). Spiritual Meaning in Life and Values in Patients With Severe Mental Disorders. The Journal of Nervous and Mental Disease, 204(6), 409–414.
  18. Jacobs, F., Teunisse, J-P., Videler, A.C. en (Ink) (2024). Wensen en grenzen: in gesprek met autisme. Hogrefe.
  19. Kars, M.C. (2021). Fenomenologisch onderzoek PAGINA’S. In: Eskes, A. M., Oostveen, C. J. van, & van Oostveen, C. J. (2021). Onderzoek langs de meetlat: onderzoekdesigns voor verpleegkundigen. Bohn Stafleu van Loghum.
  20. Lenders, M., Ouwens, M.A., Wilting, R.M.H.J., & Videler, A.C. (2024). First things first: an exploration of the effects of psychoeducation for older autistic adults. Autism, e-pub ahead of print.
  21. Lever, A.G., & Geurts, H.M. (2016). Psychiatric co-occurring symptoms and disorders in young, middle-aged, and older adults with autism spectrum disorder. Journal of Autism and Developmental Disorders, 46, 1916-1930.
  22. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. (2020). Uw onderzoek: WMO-plichtig of niet?
  23. Mortelmans, D. (2013). Handboek kwalitatieve onderzoeksmethoden. Acco.
  24. Morrow, R., Rodriguez, A., & King, N. (2015). Colaizzi’s descriptive phenomenological method. The Psychologist, 28(8), 643–644.
  25. Polit, D.F., & Beck, C.T. (2017). Nursing research: generating and assessing evidence for nursing practice. Wolters Kluwer.
  26. Reker, G.T., & Woo, L.C. (2011). Personal meaning orientations and psychosocial adaptation in older adults. SAGE Open, 1(1), 1–10.
  27. Robison, J. E. (2019). Autism prevalence and outcomes in older adults. Autism Research, 12(3), 370–374.
  28. Rosmarin, D. H., Pargament, K. I., & Koenig, H. G. (2020). Spirituality and mental health: challenges and opportunities. The Lancet Psychiatry, 8(2), 92-93.
  29. Spek, A. (2020). Zingeving bij autisme. De Psycholoog, 55(2), 10-16.
  30. Stagg, S.D. & Belcher, H. (2019). Living with autism without knowing: receiving a diagnosis in later life. Health Psychology and Behavioral Medicine, 7(1), 348-361.
  31. Steger, M. F., Oishi, S., & Kashdan, T.B. (2009). Meaning in life across the life span: levels and correlates of meaning in life from emerging adulthood to older adulthood. The Journal of Positive Psychology, 4 (1), 43-52.
  32. Stewart, G.R., Corbett, A., Ballard, C., Creese, B., Aarsland, D., Hampshire, A., Charlton, R., & Happé, F. (2023). Self-harm and suicidality experiences of middle-age and older adults with vs. without high autistic traits. Journal of Autism and Developmental Disorders, 53(8), 3034-3046.
  33. Takara, K., Kondo, T., & Kuba T. (2015) How and why is autism spectrum disorder misdiagnosed in adult patients? From diagnostic problem to management for adjustment. Mental Health in Family Medicine, 11(2), 73-88.
  34. Van Heijst, B.F., & Geurts, H M. (2015). Quality of life in autism across the lifespan: a meta-analysis. Autism, 19(2), 158-167.
  35. Van Impelen, L., Snouckaert, V., & Spek, A.A. (2017). Vragenlijst naar eigenschappen en kwaliteiten. Eemnes: Autisme Expertisecentrum.
  36. Van Manen, M. (2005). Fenomenologie: een kwalitatieve stroming met een verscheidenheid aan tradities. Kwalon, 10(1), 30-36.
  37. Van Praag, H.M. (2010). Zinverlies: een verwaarloosd onderwerp in de psychiatrie. Tijdschrift voor Psychiatrie, 52(10), 705-714.
  38. Videler, A.C., van Dijk, S.D.M., & Wilting, R.M.H.J. (2018). Persoonlijkheidsonderzoek bij ouderen. In: R.C. Oude Voshaar, R,C. van der Mast, M. Vandenbulcke, M.L. Stek, & F.R.J. Verhey (red.). Handboek Ouderenpsychiatrie (p. 237-248). De Tijdstroom.
  39. Videler, A. C., & Wilting, R. M. H. J. (2020). Autisme bij ouderen. TPO-De Praktijk, 15(3), 10-12.
  40. Videler, A. C., & Wilting, R. M. H. J. (2021). Autismespectrumstoornis bij ouderen. Senior: tijdschrift voor kwaliteitsvolle ouderenzorg, 2(1), 10-18.
  41. Videler, A.C. & Wilting, R.M.H.J. (2023). Met de jaren: waarom het wel zin heeft om ouderen met psychische problemen te behandelen. Boom.
  42. Westerhof, G. (2014). Zingeving en ouder worden. In: A. M. Pot, & S. Visser (Reds.), Ouderen in de geestelijke gezondheidszorg (pp. 25-31). Bohn Stafleu van Loghum.
  43. Westerhof, G.J., Bohlmeijer, E.T., van Beljouw, I.M.J., & Pot, A.M. (2010). Improvement in personal meaning mediates the effects of a life review intervention on depressive symptoms in a randomized controlled trial. The Gerontologist, 50(4), 541–549. https://doi.org/10.1093/geront/gnp168