Jeugdtrauma heeft een negatieve impact op het latere leven, en is geassocieerd met depressie en angststoornissen, gedragsproblemen, agressie, schooluitval en suïcide.1
Een van de mogelijke verklaringen voor dit sterke verband is het idee dat het opgroeiende brein zich snel aanpast; de stresssystemen gaan op verhoogde alertheid, zodat een kind snel kan reageren op dreiging. Een bijeffect hiervan is dat dit kan overslaan naar situaties die niet dreigend zijn; zo kunnen kinderen met traumatische ervaringen ook neutrale situaties als beangstigend ervaren. Een brein dat zich heeft aangepast om overlevingskansen te vergroten in een oorlogssituatie kan een langdurig negatief effect hebben wanneer het kind zich in een nieuwe veilige omgeving bevindt. Gelukkig blijkt dat niet alle kinderen die jeugdtraumata meemaken hier last van hebben. Sterker, een kind kan enorm veerkrachtig zijn. Een van de redenen hiervoor is dat het ontzettend veel uitmaakt hoe een maatschappij met deze kinderen omgaat.
In 2006 eindigde de oorlog in Nepal. Maoïstische rebellen voerden daar een tienjarige oorlog met de overheid. Ze rekruteerden, veelal onder dwang, duizenden kinderen voor hun gevechten. Toen de oorlog voorbij was, wilde de Nepalese overheid ervoor zorgen dat deze voormalig kindsoldaten goed reïntegreerden in de maatschappij en zette een veelvoud aan rehabilitatie-pakketten op, zoals scholing en microfinanciering voor kleine ondernemingen. De overheid vroeg een team van onderzoekers om te toetsen welk pakket het meest effectief was in het verbeteren van mentale gezondheid van de voormalig kindsoldaten. Wat bleek? De pakketten werkten alleen als het dorp of de stad waarin de kindsoldaten reïntegreerden hen met open armen ontving en zij geen stigma of discriminatie ervoeren.2
Vluchtelingen uit Oekraïne worden in Nederland gelukkig ook met open armen ontvangen. Op treinstations staan mensen met witte vlaggen om hen op te vangen en te begeleiden naar een veilige plek – in hotels, of bij gezinnen die tijdelijk een zolder aanbieden via www.takecarebnb.org. Oekraïense gezinnen ontvangen 60 euro leefgeld per persoon per week. Ook krijgen ze een tijdelijk visum voor opvang, medische zorg en onderwijs. Zo’n systeem biedt essentiële steun aan diegenen die dat het meest nodig hebben: zij die alles achter zich hebben moeten laten vanwege een oorlog waaraan ze niets kunnen doen.
De wetenschap leert ons dat deze mensen dus alle mogelijkheden krijgen om goed te integreren in onze maatschappij. Helaas leert dezelfde wetenschap ons ook dat andere vluchtelingen, die niet uit Oekraïne komen, geenszins met open armen worden ontvangen, waarschijnlijk een ander lot wacht. De attitude die wij als maatschappij hebben jegens hen die een veilig thuis zoeken heeft een blijvend effect op hun welzijn – for better, or for worse.
Bronnen:
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21037215/
- https://www.interventionjournal.com/sites/default/files/Protective_and_risk_factors_of_psychosocial.6.pdf
Beeld: Stijn Rademaker