Niet iedereen denkt bij klimaatverandering meteen aan psychologie. Toch kent klimaatverandering tal van sociaalpsychologische vraagstukken die onder andere alles te maken hebben met hoe we wonen, reizen, welke gewoontes we hebben… Hoe moeten we consuminderen bijvoorbeeld? En hoe kunnen bedrijven hun CO2-uitstoot verminderen?
De NIP Expertgroep Klimaat- en Gedragsverandering is opgericht om zowel psychologen als bestuurders en overheden mee te geven dat gedragsverandering een belangrijke rol speelt als het gaat over klimaatverandering.
Sara Wortelboer: ‘We zijn eigenlijk ontstaan omdat er vanuit de maatschappij, de overheid en vanuit NIP-leden veel vragen over gedragsverandering en klimaatverandering kwamen – en overigens nog steeds. Dat vind ik mooi. We willen bijdragen aan een maatschappelijk vraagstuk waarvan steeds duidelijker wordt wat de impact is, welke klimaatdoelen we moeten behalen en hoe gedragsverandering daaraan bij kan dragen.’
De expertgroep is naar eigen zeggen vooral nog bezig met puzzelen, verkennen, het opbouwen van een netwerk en het opzetten van werkgroepen. Reint Jan Renes: ‘We zijn het thema langzaamaan volwassenheid aan het geven. Theorieën en kennis over gedragsverandering kunnen we niet zomaar vertalen naar het klimaatvraagstuk, die moeten als het ware op maat gemaakt worden. We hebben geen toverstok waarmee we de problemen op kunnen lossen. Eerst en vooral willen we ons buigen over de vraag: wat werkt als het gaat om het klimaat? Wat kunnen we bereiken met gedragsverandering?’
Een belangrijke stap zet de expertgroep op 3 november 2022. Een afvaardiging van de groep zal op de Dag van het gedrag een eerste overzicht presenteren van lopende en uitgevoerde projecten rond klimaat- en gedragsverandering. Die kunnen te maken hebben met voeding, mobiliteit, de energietransitie en waterpompen. Zo wordt duidelijker wie in Nederland waar mee bezig is, en wat de gemene deler is in die projecten.
Daardoor kan er uiteindelijk ook makkelijker samengewerkt worden, en dat is belangrijk. De expertgroep werkt op nationaal, Europees (EFPA) en internationaal (COP27 en GPA) niveau samen met verschillende instanties. Sara Helmink: ‘We maken met de expertgroep van de EFPA een glossary, een woordenlijst, van veel voorkomende termen in de klimaatpsychologie. Zo worden defi nities duidelijker en kunnen we makkelijker op Europees niveau communiceren. Daarnaast delen we en bundelen we vanuit Europese universiteiten relevante publicaties en wordt op het gebied van gedrag- en klimaatverandering steeds duidelijker antwoord gegeven op de vraag: what works?’
Hoewel alle leden van de expertgroep zich vrijwillig voor dit thema inzetten, komen ze gestructureerd elke maand bij elkaar. Ook zijn ze, gezien de vele vragen die er binnenkomen, al goed zichtbaar. Inmiddels hebben zich vijftig NIP-leden gemeld die zich ook willen inzetten voor het klimaat. Natuurlijk merken ze ook de nodige weerstand en twijfels, maar dat levert vooral gesprekken op en het betekent in ieder geval dat mensen er niet onverschillig instaan.
Wat zou de expertgroep over een jaar bereikt willen hebben? Dat meer mensen bekend zijn met het werk en belang van het betrekken van psychologische expertise en professionals bij klimaatveranderingsvraagstukken.
De expertgroep bestaat verder uit Ellen van der Werff (namens NIP lid van EFPA expert reference group on climate change), Rico Disco (expertgroeplid), Bart Schutz (vanuit sectie bestuur Sociaal en Economische Psychologie) en Eveliene Matser (expertgroeplid). Meer weten? Kijk op https://tinyurl.com/tasrphaa
