Volgens de filosoof Daniel Dennett willen we verantwoordelijk worden gehouden voor wat we doen en vinden. ‘En dat willen we omdat we de dingen willen doen die verantwoordelijke mensen kunnen doen, zoals langetermijnplannen maken, contracten tekenen, leningen aangaan, en beloftes doen waar mensen op vertrouwen,’ zegt hij in dit nummer. ‘We willen competente actoren zijn in de verschillende marktplaatsen van het leven. De echte markten, maar ook de markt van ideeën. Dát is vrije wil: autonoom beslissingen nemen om goede redenen.’
Los van de vraag naar de wenselijkheid ervan: de zorg is zo’n echte markt. Op die markt is het aanbod van betaalde banen aanzienlijk kleiner dan de vraag ernaar. Driekwart van de beginnende psychologen en orthopedagogen in de zorg zou zich uitgebuit voelen, aldus een enquête van het nip en nvo die op 3 januari jl. werd aangehaald in het televisieprogramma De Monitor1. Aan zogeheten werkervaringsplaatsen worden stevige functie-eisen gesteld en voor niet meer dan een kleine onkostenvergoeding, met soms een boekenbon als bonus, dient een flinke productie te worden gedraaid. Een tijdelijk of vast arbeidscontract dat deze jonge afgestudeerden in de toekomst wordt beloofd, blijkt niet zelden die spreekwoordelijke worst. Werkervaring opdoen is een prima motivatie, maar wie laat zich al dan niet uit vrije wil uitbuiten?
De KRO-NCRV-uitzending staat in schril contrast met de vraag-en-aanbodkwestie die Willem Gotink in zijn forumbijdrage aanstipt. Zeventig zorgbestuurders verdienden in 2014 ruim boven de balkenendenorm – een zorgwekkende marktontwikkeling volgens Gotink. Lijstjes met best betaalde zorgbestuurders zal hij dan ook blijven publiceren. ‘Totdat alle bestuurders op een acceptabel salarisniveau zitten. Of tot een bestuurder ons ervan weet te overtuigen dat het volkomen terecht is dat hij meer krijgt dan zijn baas, minister Schippers.’
