Lees verder
Om de diagnose ‘dissociatieve amnesie’ te stellen moet hersenletsel zijn uitgesloten. Dat zegt de DSM-5, maar ook de praktijk laat dit zien.  Stel, op je spreekuur meldt zich een student met geheugenverlies. Anderhalf jaar geleden, na flink wat drank en drugs, is hij op een feestje onderuitgegaan. Daarbij heeft zijn hoofd een hoek van de tafel geraakt. Na een paar dagen coma was hij ontwaakt, maar wist hij zich niets meer te herinneren van vóór zijn val: wie hij was, waar hij woonde, hoe hij zijn dagen doorbracht. De wereld was één groot vraagteken geworden. Hoe zou je dat duiden?
Iris Dijkstra

Grote kans dat je denkt aan dissociatieve amnesie: geheugenverlies met een psychogene oorzaak. Het idee hierachter is dat bepaalde herinneringen zo stressvol en traumatisch kunnen zijn dat ze diep worden weggestopt en daarmee ontoegankelijk worden. Maar is dat een aannemelijk scenario? Nee, betoogt forensisch psycholoog Marko Jelicic. Onderzoek heeft allang laten zien dat overlevenden van een jappenkamp juist levendige herinneringen hebben aan wat er gebeurd is. Ook de passagiers van een net niet gecrasht vliegtuig konden jaren later in detail én correct beschrijven wat ze hadden meegemaakt.

Een organische oorzaak is daarom veel aannemelijker. Er zijn in de literatuur al eerder patiënten beschreven die kampen met ernstig geheugenverlies door een beschadigd brein. Zij kunnen wel nieuwe informatie opnemen maar weten zich niets meer van het verleden te herinneren. Ook genoemde feestganger bleek bij nader onderzoek hersenletsel te hebben, veroorzaakt door de klap op de tafel. Geen wonder dat de maandenlange psychotherapie die hij had ondergaan niets had uitgehaald: zijn geheugenverlies had een fysieke, en geen psychische oorzaak.

Psychologen doen er daarom goed aan hersenletsel uit te sluiten voordat zij concluderen dat er van dissociatieve amnesie sprake is. Dat scheelt een hoop tijd, geld en frustratie.

Bron: Jelicic, M. (2023). Dissociative amnesia? It might be organic memory loss! Topics in Cognitive Science 0, 1-7. : 10.1111/tops.12640

Beeld: Lightspring / Shutterstock