Hoe vaak heeft u zich vandaag gelukkig gevoeld? En kalm en tevreden? Vragen naar het zogenoemde retrospectief positief affect (retrospectief-pa) lijken misschien makkelijk te beantwoorden. Dat zijn ze echter niet. Ze vereisen dat mensen hun positieve emotionele ervaringen van de hele dag integreren in één totaalscore. Grote kans dus dat mensen de vraag hoe positief zij zich afgelopen dag hebben gevoeld vervangen door de vraag hoe positief zij zich meestal voelen. Waarschijnlijk vindt deze substitutie bij negatieve gevoelens minder plaats. Mensen onthouden negatieve gebeurtenissen nu eenmaal beter, en dat maakt vragen naar retrospectief negatief affect (retrospectief-na) makkelijker te beantwoorden.
Om deze hypothese te toetsen, hielden onderzoekers uit Israël korte telefonische interviews op 8 achtereenvolgende dagen met bijna 2000 respondenten. Ze vonden bij vragen naar retrospectief-pa inderdaad een sterker substitutie-effect dan bij vragen naar retrospectief-na.
Vragen naar retrospectief-pa en retrospectief-na worden dus anders beantwoord. Als je mensen vraagt naar hun negatieve gevoelens van de afgelopen dag, baseren zij hun antwoorden zowel op zelfkennis (‘Hoe nerveus of waardeloos voel ik mij in het algemeen?’) als op de gebeurtenissen van de afgelopen dag (‘Hoe nerveus of waardeloos heb ik mij vandaag gevoeld?’). Top-down- en bottom-upprocessen zijn hier ongeveer even sterk. Bij vragen naar retrospectief-pa reageren mensen vooral top-down. Of ze die dag iets leuks hebben meegemaakt, is voor hun antwoord niet belangrijk.
Bron: Ganzach, Y. et al. (2022). Top-down versus bottom-up processes in the formation of positive and negative retrospective affect. Cognition and Emotion, doi. 10.1080/02699931.2022.2146658
Beeld: G-stock studio / Shutterstock
