Die lijn wordt bemand door vrijwilligers die wel zo’n ziekte hebben gehad, zodat ze alle vragen van ‘normale’ mensen over psychische aandoeningen goed kunnen beantwoorden. Restaurant Freud (onder supervisie gerund door mensen met een psychische ziekte) te Amsterdam was donderdag 27 juni het toepasselijke decor van de lancering van deze nieuwe, tamelijk provocatieve sire-campagne, die een groot deel van de Nederlandse bevolking ‘graag van hun probleem af helpt’. En dat probleem is onbegrip. Uit onderzoek van het bureau Blauw Research onder 560 respondenten blijkt dat bijna de helft van de Nederlanders moeite heeft om normaal om te gaan met iemand met een psychische aandoening. Praten óver zo iemand is vaak makkelijker dan praten mét zo iemand, en als dat al gebeurt heeft men het liever over iets anders dan de aandoening. Ook bleek dat zes op de tien Nederlanders die ooit een aandoening hebben gehad, last hebben gehad van vreemde reacties of uitlatingen van anderen. Het stigma dat hierdoor ontstaat, kan onderdeel van de aandoening worden en een serieus obstakel vormen op de weg naar herstel. ‘Een stigma is als een merkteken dat mensen onderscheidt van anderen,’ aldus prof. dr. Jaap van Weeghel, hoogleraar Rehabilitatie en participatie van de mens met een psychische aandoening aan de Universiteit van Tilburg. ‘Er worden negatieve eigenschappen aan hen toegeschreven, waardoor negatieve reacties vanuit de omgeving ontstaan. Een psychische aandoening is als een tweesnijdend zwaard: cliënten moeten zich wapenen tegen de ziekte zelf, maar ook tegen de negatieve reacties van anderen, die als een tweede aandoening kunnen optreden, ook wel “de stille ziekte” genoemd.’
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat deze ‘stille ziekte’ ernstige gevolgen kan hebben: cliënten ervaren er stress door, krijgen een lage zelfachting, voelen zich depressief en sociaal geïsoleerd, of vermijden zelfs professionele hulp uit angst voor het stigma. Volgens Van Weeghen kunnen met name klinisch psychologen mensen helpen met dat stigma om te gaan, door een goede strategie uit te stippelen richting de buitenwereld. Daarbij is het ook van belang dat een cliënt de kans krijgt een maatschappelijke rol te vervullen, zoals de medewerkers van restaurant Freud die krijgen. ‘Dat is cruciaal bij sociale acceptatie, het verkleint de afstand tot de maatschappij,’ aldus Van Weeghen, die overigens geen wonderen van de sire-campagne verwacht. ‘Deze campagne kan de bewustwording onder Nederlanders wel vergroten. Maar een volgende stap zou moeten zijn om kleine, lokale programma’s op te zetten, gericht op de sociale omgeving van cliënten.’
Ook stelt hij dat beroepsverenigingen als het nip in dit opzicht een maatschappelijke taak hebben: ‘Alle beroepsverenigingen kunnen meer bijdragen aan het bestrijden van stigmatisering. Door bijvoorbeeld aandacht te schenken aan deze campagne, of door aansluiting te zoeken bij een stichting als “Samen sterk tegen Stigma”.’ (JvG)
Deze sire-campagne loopt tot en met oktober 2013. Daarna wordt de hulplijn overgedragen aan het Landelijk Platform GGz. Zie voor alle spotjes en posters: www. dehulplijnvoormensenzonderpsychischeziekte. nl.
