Al eerder werd duidelijk dat de twaalf vrijwilligers die de rol van bewakers kregen toebedeeld in het beroemde gevangenisexperiment van Philip Zimbardo, voorafgaand aan het experiment uitgebreide instructies ontvingen over de strenge regels die ze in de gevangenis moesten handhaven. Hun gedrag was dus beslist niet spontaan of automatisch.
Nu bewijst een diepte-analyse van een gesprek tussen een van de experimentleiders en een van de twaalf vrijwillige bewakers dat de leiding in de Stanford Prison de principes van Identity Leadership toepaste. Mensen met deze stijl van leidinggeven zijn meesters in het cultiveren van een wij-gevoel en beschrijven de eigen doelen als belangrijk en nobel.
In het een-op-eengesprek gebruikte de betreffende experimentleider het persoonlijk voornaamwoord wij iedere dertig woorden; dat is ruim tweeënhalf keer zo vaak als succesvolle politici in hun verkiezingsspeeches. Met wij doelde de experimentleider op de gevangenisleiding, bestaande uit de experimentleiders én de twaalf bewakers. Samen hadden ze een hoger doel, dat bestond uit het blootleggen, bestuderen en bestrijden van giftige processen in totalitaire instituties.
Het nieuw opgedoken archiefmateriaal laat klip en klaar zien hoe Zimbardo en zijn medewerkers de uitkomsten van het experiment hebben gemanipuleerd. Mensen gaan zich niet spontaan wreed gedragen zodra ze voor bewaker moeten spelen. Dat doen ze alleen als hun leiders hen ervan weten te overtuigen dat wreed gedrag een hoger doel dient.
Bron: Haslam, S. A. et al. (2019). Rethinking the nature of cruelty: The role of identity leadership in the Stanford Prison Experiment. American Psychologist, doi.org/10.1037/amp0000443
Beeld: Fer Gregory/shutterstock.com
