De zon schijnt om de aarde op te warmen, appels groeien om de mens van voedsel te voorzien: deze manieren van redeneren zijn verre van wetenschappelijk. Toch blijken ook doorgewinterde natuurwetenschappers zo te denken.
Het worden ‘teleologische verklaringen’ genoemd: theorieën die natuurlijke gebeurtenissen verklaren onder verwijzing naar hun doel. Zeker in de natuur- en scheikunde worden deze verklaringen gewantrouwd: ‘echte wetenschap’ gaat uit van de fysieke antecedenten. Onderzoekers namen de denkprocessen van wetenschappers aan Amerikaanse topuniversiteiten onder de loep. Er was voor de wetenschappers goed nieuws. Zij bleken veel minder dan de gemiddelde mens teleologisch te redeneren. Dat betekent dat zij minder vaak instemden met een zin als: ‘virussen muteren om resistent voor medicijnen te worden’.
Maar hun zuiver wetenschappelijke denkstijl bleek kwetsbaar. Zodra de professoren gevraagd werd om onder tijdsdruk vragen te beantwoorden, bleken zij het niet veel beter te doen dan de man in de straat. De onderzoekers concluderen daaruit dat niet-wetenschappelijk redeneren bij de mens is ingebakken. Onder tijdsdruk vallen zelfs topwetenschappers erop terug. Academici uit de menswetenschappen, zoals geschiedenis of literatuur, bleken overigens even goed als hun collega’s van de exacte wetenschappen in staat om teleologische redeneringen te onderscheiden van wetenschappelijk juiste verklaringen. (KK)
Bron: Kelemen, D., Rottman, J., & Seston, R. (2012, October 15). Professional Physical Scientists Display Tenacious Teleological Tendencies: Purpose-Based Reasoning as a Cognitive Default. Journal of Experimental Psychology: General. Advance online publication. doi:10.1037/a0030399
